ایرج حریرچی-معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

ایران جزو نخستین کشورهایی بود که به‌طور وسیع با کرونا مواجهه پیدا کرد.

در مورد شیوع ویروس در ایران نکته‌ای که باید در نظر گرفت این است که ما  در جبهه سهمگین دیگری به اسم تحریم‌های غیرمنصفانه علیه ایران در حال جنگ بودیم و طی دوسال یعنی سال‌های ۹۷ و ۹۸، کشور به‌طور پیاپی رشد منفی اقتصاد را تجربه کرد. کشور با تورم بیش از ۳۰درصدی مواجه بود و قیمت ارز، چندبرابر شده بود. زمانی که کرونا در کشور شایع شد، ما از نظر منابع مالی دچار مشکلات زیادی بودیم و امکان جابه‌جایی منابع به خارج و حتی استفاده از درآمدهای کاهش‌یافته که دولت به‌صورت اختصاصی برای نظام سلامت درنظر گرفته بود، وجود نداشت.

تحریم‌های دارویی برای ایران اعمال می‌شد و ما حتی برای تهیه ماسک و سایر لوازم ابتدایی پیشگیری از کرونا با مشکل مواجه بودیم. در این میان اما، هماهنگی میان ارکان مهم نظام از مقام معظم رهبری تا دولت و سایر قوا برای مقابله با کرونا، نقطه قوت ما بود. برخلاف مشکلی که کشورهایی مثل آمریکا، انگلیس و برزیل درگیر آن بودند و حتی روسای دولت‌های آنها رعایت دستورالعمل‌های مقابله با کرونا را به سخره می‌گرفتند، در ایران دولت هشدارهای وزارت بهداشت را جدی می‌گرفت و براساس آن عمل می‌کرد. در کنار همه اینها شاید یکی از موضوعاتی که در ارتباط با کرونا می‌توان به آن اشاره کرد، بالا رفتن میزان سرمایه اجتماعی در این دوره است.

در سال۹۸ به‌دلیل مشکلاتی که در پاییز و زمستان تحت‌تأثیر شرایط مختلف ایجاد شده بود، سرمایه اجتماعی نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده بود. دشمنان حتی سقوط و خدشه واردکردن به نظام را هدف قرار داده بودند. اما پس از شیوع کرونا با اقداماتی که مجموعه نظام سلامت انجام داد، به‌ویژه در ماه‌های اردیبهشت و خرداد، به بالاترین میزان سرمایه و اعتماد اجتماعی نسبت به دوره‌های چندساله اخیر دست پیدا کردیم که نشان داد ملت ایران بیش از پیش هم‌بسته شده‌اند. نکته دیگر، فداکاری مدافعان سلامت بود. آنها به‌ویژه نیروهای بهداشتی-درمانی اعم از پزشکان، پرستاران، مراقبان سلامت و مسئولان پشتیبانی، بالاترین میزان فداکاری را طی زمان از خود نشان دادند.

ما در زمینه پشتیبانی و تولید وسایل مورد نیاز هم موفقیت‌های بزرگی به‌دست آوردیم. درحالی‌که در ابتدای شیوع ما با مشکل ماسک مواجه بودیم و حتی مجبور بودیم از بازار سیاه آن را تهیه کنیم، حالا تبدیل به صادرکننده ماسک شده‌ایم و در زمینه تولید دستگاه‌های تنفسی و ونتیلاتور هم به جایگاه خوبی رسیده‌ایم؛ حتی توانسته‌ایم به مرحله صادرات برسیم. در ارتباط با داروهای کرونا هم همین اتفاق افتاد. دشمنان تصور می‌کردند با وجود تحریم‌ها و شیوع کرونا می‌توانند به ما خدشه وارد کنند اما دیدند دانشمندان ما به موفقیت‌های زیادی دست پیدا کردند. حتی در مورد واکسن هم ما تمام روش‌هایی که در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد را به‌کار گرفتیم و به‌عنوان یک کشور مستقل از نظر تولید و تهیه زیرساخت‌های تولید انبوه به موفقیت‌های بزرگ رسیدیم. در این میان مردم هم همکاری‌های خوبی داشتند. درست است که این همکاری نوسان‌هایی داشت اما بالاخره توانستیم در اوج‌گیری ویروس در بهار، تابستان و پاییز، بحران را کنترل کنیم و تعداد ابتلا و فوت را به کمترین میزان برسانیم. باید از مردم تشکر کرد که همکاری آنها در ارتباط با محدودیت‌ها و تعطیلی‌ها نسبت به سایر کشورها، خوب و ستودنی بوده است. مسئله اینجاست که با طولانی‌شدن همه‌گیری کووید-۱۹ در تمام کشورها، صبر و همکاری مردم دچار افت و خیزهایی شده است.

تجربه نشان داده که هر زمان به‌دلیل اوجگیری شیوع کرونا، خطر برای مردم قابل لمس شده و اطرافیانشان را گرفتار می‌کند میزان رعایت شیوه‌نامه‌ها بالا می‌رود، هر زمان هم که شرایط عادی شد و مردم خسته شدند، میزان رعایت‌ها هم کم می‌شود.

به هر حال کرونا، زندگی و رفتارهای مردم را تغییر داده، اگرچه این اتفاق خوشایند نیست اما برای سلامتی جامعه، باید پروتکل‌ها رعایت شود. در این میان یکی از نقاط ضعف ما این بوده و هنوز هم هست که پس از شناسایی بیماران، نمی‌توانیم اقناع‌سازی مناسبی برای آنها ایجاد کنیم تا در خانه قرنطینه شوند و منجر به انتقال ویروس نشوند. هرچند که در این زمینه، طرح کنترل هوشمند ترددها از آبان و طرح شهیدسلیمانی از اول آذر اجرا شد که طرح‌های بسیار موفقی برای اعمال محدودیت‌ها و بیماریابی و رهگیری افراد دارای تماس نزدیک بودند.

در مجموع می‌توان گفت که ایران موفقیت‌های بزرگی در مدیریت بحران کرونا به‌دست آورده است، اما هنوز تا رسیدن به شرایط عادی نیاز به استقامت و هماهنگی بیشتر است.