محمد‌ هاشمی رفسنجانی -فعال سیاسی
این روزها درحالی عده‌ای از طرح مسأله صلح امام حسن(ع) برآشفته شدند که در این زمینه، مقام معظم رهبری از همه جلوتر هستند. ایشان سال‌ها پیش با بررسی این مسأله، از صلح امام حسن(ع) به نرمش قهرمانانه تعبیر کردند. مسأله هم این است که صلح ائمه(ع) همچون جنگ‌های ایشان، بخشی از واقعیت‌های زندگی آن بزرگان دین و اساساً مبتنی بر رسالت شان بوده است.
به عبارت دیگر، ائمه(ع) در زمان‌های مختلف زندگی می‌کردند که مطابق آن، جوامع و تاریخ زندگی آنان اقتضای خود را داشته است. ائمه(ع) نیز هر یک به اقتضای این شرایط و با توجه به رابطه‌ای که با خداوند و جامعه داشتند، به تشخیص و مسئولیت خود عمل می‌کردند. این تشخیص گاه جنگ بوده است و گاه صلح. اما اینکه امروز کسانی با ادبیات چند روز اخیر، بخواهند درباره اصل رفتار ائمه(ع) داوری کنند که چرا چنین کردند و چرا آن تصمیمات را اتخاذ کردند، یا اینکه تصویری جنگ طلبانه از پیامبر یا ائمه نشان دهند که هیچ میانه‌ای با صلح نداشته‌اند هم خلاف اخلاق اسلامی و هم خلاف واقعیت‌های زمان ائمه است.
به باور من، این رویکرد را می‌توان ناشی از تحریف در زندگانی ائمه(ع) دانست. به عبارت دیگر، این برداشت‌ها از سوی کسانی حاصل می‌شود که یا ناآگاه هستند یا نمی‌خواهند از ائمه(ع) تبعیت کنند. از این رو کسی باید درباره زندگی ائمه اطهار اظهارنظر کند که با زندگی ائمه و با واقعیت‌های اجتماعی و سیاسی آن زمان آشنایی داشته باشد نه اینکه برای منکوب کردن رقیب خود تاریخ را کنار بگذارد و واقعیت‌ها را نادیده بگیرد و بدتر اینکه در برابر یک اظهار نظر تهدید به اعدام کند. ما نمی توانیم به یک امام(ع) نسبت ناروا بدهیم و اگر تعامل و صلحی داشتند بگوییم ایشان مجبور شده‌اند و اگرنه جنگ می‌کردند یا اگر جنگ کرده‌اند بگوییم جنگ نبوده و صلح بوده است. باید واقعیت زندگی ائمه(ع) را مطرح کرد و نباید تحت تأثیر رقابت‌های سیاسی و جناحی برداشت‌های نادرست شخصی خود را به آنها نسبت داد. بماند که اساساً طرح چنین مسائلی با ادبیات خشونت‌آمیز و تهدیدآمیز اساساً به دور از اخلاق اسلامی است.