عاشورا یکی از وقایعی است که کتاب های متعددی درباره آن نوشته شده یکی از این کتاب ها « تحلیل واقعه عاشورا» است.این کتاب فصل چهارم کتاب حماسه حسینی (جلد ۱) اثر استاد شهید مطهری است که به علت جذابیت مطالب آن و درخواست‌های مکرر علاقه‌مندان آثار استاد شهید، به صورت مستقل در نشر صدرا چاپ شده است.

کتاب تحلیل واقعه عاشورا، چهار سخنرانى از استاد شهید آیت‌اللّه‌ مطهرى درباره حادثه کربلا دارد.این سخنرانی ها در زمان‌ها و مکان‌هاى مختلف ایراد شده و قبلا در کتاب‌هاى حماسه حسینى و پانزده گفتار به چاپ رسیده است اما به دلیل اینکه  این دو کتاب حجم زیادى دارند و این گفتارها در آنجا به چشم نمى‌آیند و براساس  درخواست برخى علاقه‌مندان آثار او ، به صورت مجزا به چاپ مى‌رسند؛ همچنان که بخش‌هاى دیگر کتاب حماسه حسینى نیز به صورت جداگانه منتشر مى‌شوند.

گفتار اول  کتاب تحت عنوان «تحلیل واقعه عاشورا» در سال ۱۳۵۶ هجرى شمسى در یکى از جلساتى که به طور هفتگى در برخى منازل تهران  برگزار می شد و موسوم به «جلسه یزدیها» بود ایراد شده است. «نقش حادثه کربلا در تحول تاریخ اسلامى» عنوان گفتارهاى دوم و سوم است که در سال ۱۳۵۲ هجرى شمسى در شب عاشورا و  یازدهم محرم در مسجد امیرالمؤمنین تهران ایراد شده است.

گفتار چهارم تحت عنوان «شعارهاى عاشورا» سخنرانى معروف استاد شهید درباره حادثه کربلاست که  با گریه شدید ایشان توام است. این سخنرانى در روز عاشورا و در حدود سال ۱۳۵۲ هجرى شمسى در مسجد جامع نارمک تهران ایراد شده است.

گفتارهاى اول تا سوم بیشتر تحلیل تاریخى واقعه عظیم کربلا و آثار آن است و گفتار چهارم در واقع به اهداف و شعارها و جنبه عاطفى و احساسى این حادثه پرداخته است.این چهار گفتار مانند سایر آثار استاد شهید مرتضی مطهری  پرنکته ،بدیع و روانبخش است.

در فهرست مطالب عناوینی چون  مقدمه،تحلیل واقعه عاشورا،نقش حادثه کربلا در تحول تاریخ اسلامى،نقش حادثه کربلا در تحول تاریخ اسلامى و شعارهاى عاشورا دیده می شود.

از جمله آثار دیگر استاد شهید مرتضی مطهری درباره واقعه عاشورا می توان به کتاب عنصر امر به معروف و نهی از منکر در نهضت حسینی اشاره کرد.این کتاب، فصل ششم کتاب حماسه حسینی (جلد ۱) اثر استاد شهید مطهری است که به علت جذابیت مطالب آن و درخواستهای مکرر علاقه‌مندان آثار استاد شهید، به صورت مستقل نیز چاپ شده است.در این کتاب ابتدا عوامل موثر در نهضت حسینی بیان, سپس ارزش هر یک از عوامل، ارزیابی شده است. پس از آن  بحث مستوفایی درباره اصل امر به معروف و نهی از منکر صورت گرفته و آنگاه کارنامه ما در این اصل مهم اسلامی بررسی شده است.