ندا سیجانی

مردم ایران که این روزها، نگرانی علیحده و البته مهمی در دل دارند، یک چشم‌شان به بیمارستان جم است و خبرهایی که از آنجا به گوش می‌رسد. پیش از آنکه خبر شیوع بیماری کرونا، سرتیتر خبرهای خبرگزاری‌ها و کانال‌های خبری را مثل موجی خروشان در خود بگیرد، هر خبری که به شایعه و صحیح از دل بیمارستان جم درباره حال خسرو آواز ایران منتشر می‌شد، ضربان قلب دوستداران محمدرضا شجریان را آنچنان تند می‌کرد که بعضی ناخودآگاه خود را جلوی بیمارستان جم می‌دیدند و وقتی بعد از صحبت‌های همایون فرزند ارشد شجریان، خیالشان راحت می‌شد با زمزمه «مرغ سحر» به خانه‌هایشان بر می‌گشتند و صحت و سلامت او را آرزو می‌کردند و ترخیص از بستر بیماری و بیمارستان را.

خبرهایی با موضوع محمدرضا شجریان، ‌خبری نبود که زیرسایه ویروس کرونا برود و این چند روز اخیر هم اطلاعیه‌های بیمارستان جم، درباره بهبود نسبی وضع تنفسی شجریان، خبری بود که دست‌به‌دست می‌چرخید و در کنار خبرهای بد، خبر خوبی بود که التیامی بود برای این روزها. با این‌همه محمدرضا شجریان، که همیشه در صحنه‌های مختلف کنار مردم ایستاد و شانه‌به‌شانه‌ آنها از روزهای سخت گذشت و خود را تافته جدابافته ندید، این بار، به‌دلیل بیماری چندساله، نتوانست با نغمه و آوازی تازه مردم را به شنیدن بوی بهبود از اوضاع جهان دلگرم کند اما خبری منتشر شد که این گزاره را نقض کرد: آلبوم جدید محمدرضا شجریان بزودی منتشر می‌شود. شرکت ایرانگام با انتشار این خبر اعلام کرد که آلبوم «خراسانیات» از مجموعه آثار منتشرنشده شجریان، ۱۹اسفند ماه به آهنگسازی زنده‌یاد پرویز مشکاتیان در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرد. مهرماه سال ۱۳۹۵ علاقه‌مندان به شجریان آخرین آلبوم او به‌نام «طریق عشق» را شنیدند.

حالا بعد از سه سال همایون شجریان، با توضیح درباره آلبوم جدیدی که چند روز دیگر منتشر می‌شود در صفحه مجازی‌اش می‌نویسد. او توضیح داد که سال ۶۵ پدرش و زنده‌یاد پرویز مشکاتیان آلبوم مشترکی به‌نام «خراسانیات» ضبط کردند. همایون در این یادداشت تأکید کرده که «پس از یک سال زحمات آوای مشکاتیان عزیز (طراحی) و جناب رادمان توکلی مهربان (هماهنگی کلیه امور میکس و انتشار) و همچنین جناب غلامرضا صادقی (میکس و مسترینگ) برای آماده‌سازی آن به جهت انتشار در سال ۹۸، در ۱۹ اسفندماه امسال تقدیم حضورتان می‌شود. کلیت کار حال و هوایی از خراسان را دارد و همچنین تصانیف آن روی اشعار ملک‌الشعرای بهار ساخته و خوانده شده است. ضبط آلبوم «خراسانیات» مربوط به سال ۱۳۶۵ است و از آن‌جایی که ساز و آواز این مجموعه ضبط نشده بود و پدر هم امسال در شرایط خواندن و تکمیل آن نبودند، یک ساز و آواز از کنسرت آلمان ایشان به همراه ساز استاد مشکاتیان و بر شعر باباطاهر به این مجموعه اضافه شد. این ساز و آواز اجرای صحنه است که در سال ۱۹۸۹ میلادی در شهر آلمان اجرا شده است.»

آن‌طور که آوا مشکاتیان در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید این آلبوم محصول اجراهای دهه ۶۰ گروه عارف است و تصانیف آن سال ۶۵ در استودیو بل ضبط شده و آواز و اجراهای صحنه‌ای هم مربوط به اجرای سال ۱۹۸۹ میلادی در آلمان است. مشکاتیان درباره نوازندگان این آلبوم هم می‌گوید: منصور سینکی تار و بم تار، جمشید عندلیبی نی، محمد فیروزی بربط، اردشیر کامکار کمانچه و قیچک نواخته‌اند و بیژن کامکار رباب، ارژنگ کامکار تنبک و نوازنده سنتور و آهنگساز اثر هم پرویز مشکاتیان است. جمشید عندلیبی نوازنده نی آلبوم خراسانیات در گفت‌و‌گو با «ایران»، از زمان و زمانه و شرایط ضبط این آلبوم می‌گوید. عندلیبی با اشاره به این موضوع که بعد از تعطیلی کانون چاووش و عارف، مشکاتیان با بخشی از اعضا ،گروهی تشکیل داد و اولین نتیجه این همکاری دوباره، ضبط «خراسانیات» بود.

او می‌گوید: «مرحوم مشکاتیان سرپرست گروه عارف بود و باعث شد که این گروه از هم نپاشد و بخوبی آنها را دوباره دور هم جمع کرد و آلبوم «خراسانیات» را در دو نوار کاست ضبط شد. نکته‌ای که باید به آن پرداخت این است که این آلبوم صرفاً موسیقی خراسانی نیست چون موسیقی خراسانی، مقام‌ها و شرایط ویژه‌ای دارد که این آلبوم چنین مشخصاتی ندارد. «خراسانیات» موسیقی ایرانی است که حال و هوا و لهجه خراسانی دارد. همه می‌دانند که مشکاتیان و شجریان هر دو با موسیقی و ملودی این منطقه به خوبی آشنا بودند. به هر صورت این آلبوم بنا به دلایلی آن زمان منتشر نشد و خوشحالم که امروز قرار است این اثر در دسترس علاقه‌مندان قرار بگیرد.»