آرش شایسته نیا

مدرس دانشگاه

” عدم برخورد مناسب دستگاه  قضایی ” ، ” در دسترس بودن آسان ” و شاید مهم تر از این دو، ” ارزان بودن ” دستگاه های گیرنده ماهواره را می توان  به عنوان سه مولفه اصلی در به کارگیری دستگاه های گیرنده ماهواره از سوی مخاطبان برنامه های ماهواره ای تلقی کرد . این به کارگیری تا آن جا پیش رفته است  که دیگر در کم تر خانه ای می توان این دستگاه گیرنده را ندید . یا در کف پشت بامی ، دیشی همچون قارچ های سمی رویئده است و یا از سینه کش دیواری از چهار دیواری منزلی این بشقاب ها  چون آینه ای گرد  نور خود  را به چشم های عابران می تاباندند .

رسانه ملی که تا پیش از این و بدون توجه به ذائقه مخاطبان خود هر محصولی رابا کیفیت بسیار پایین  تولید کرده و به مخاطبان خود عرضه می کرد و مخاطبان نیز چاره ای جز پذیرش آن برنامه ها را نداشتند ؛ با آمدن ماهواره ها و برنامه های متنوع آن ، ایجاد تغییر و تحول را ضروری دانسته و تدوین و اجرای برنامه های بلند و کوتاه مدت را در دستور کار خود قرار دادند تا مخاطبان خود را بیش از این از دست ندهند .

هنوز صدا و سیما ازشوک ماهواره و برنامه های آن خارج نشده بود که شبکه های اجتماعی حضور خود را اطلاع رسانی و اعلام می کنند و با ظهور این شبکه ها ، حیات رسانه ملی با خطر جدی روبرو می شود . این خطر آن قدر جدی تلقی می شود که اتاق فکر صدا و سیما را به تشکیل جلسه  وادار می سازد و خروجی آن آسان گیری در تولید و پخش محصولات رسانه ای می گردد .  

سال گذشته سال پر فراز و نشیبی برای مردم کشور بود . سالی پرچالش وپراز خطر . باران های سیل آسای فروردین ماه آن خرابی های فراوانی را به بار آورد و  بسیاری را عزا دار عزیزانشان کرد . آبان ماه آن گرانی بنزین ، آتش به جان شهرها انداخت . دی ماه آن دونالد ترامپ ، سردار دل هامان؛ حاج قاسم سلیمانی را از ما گرفت . هواپیمای مسافربری اوکراینی با ۱۷۶ مسافر با خطای انسانی هدف گرفته شد و سقوط کرد  و اسفند ماه نیز ویروس منحوس کرونا جان شیرین  بسیاری از هم وطنان را گرفت و خانه نشینی اجباری کسب و کار بسیاری از کسبه را به نابودی کشاند .

در این شرایط سخت و جان فرسا تامین ” بهداشت روانی ” جامعه می تواند تا اندازه ای ” حال بد ” مردم را به ” حال خوب ” تبدیل نماید. پس ، با این دیدگاه ، هریک از متولیان و دست اندرکاران بخش های مختلف جامعه تلاش می نمایند تا در تامین بهداشت روانی جامعه سهمی هرچند اندک و کوچکی داشته باشند که ساخت و پخش سریال ” پایتخت ۶″  می تواند نمونه ای از همین نقش پذیری در تامین بهداشت روانی باشد .

با فوت خشایار الوند کار نگارش فیلمنامه سریال پایتخت ۶ را آرش عباسی ( کارگردان و بازیگر تئاتر ) با نظارت تنابنده برعهده می گیرد و شاید از همین لحظه افول معنوی پایتخت ۶ آغاز می شود . افولی که تهیه کننده خبره این سریال پر مخاطب می توانست با دعوت از یک روان شناس  به عنوان مشاور ” روان شناسی ” کار را از منظر” تربیتی ” در مدار ” منطقی ” پیش ببرد تا این قدر دچار آفت “بد اخلاقی ” نگردد .

چند لحظه تمرکز کنید و سکانس های این سریال را در ذهن خود مرور نمایید تا به خوبی جای خالی مشاور ” روان شناس ” را درک کنید . سریال با خروج  ارسطو  از زندان آغاز می شود و با ماه عسل  رحمت  پایان می یابد . رحمان و رحیم ، برادران رحمت که تا پیش از این برادران حرف شنویی بوده و حرمت بزرگ تر و کوچک تر را خوب می فهمیدند ، دست بزن پیدا کرده و رحمت را حسابی می زنند . هما دروغگو شده وماجرای اردوی سارا و نیکا را به نقی دروغ می گوید . سارا و نیکا بدون اجازه پدر و مادر خود نصاب می آورند تا برای آنان ماهواره نصب کند . فهیمه یک دل نه ، که صد دل شیفته رحمت شده است واین دلدادگی تا آن حد پیش رفته است که بودن دو فرزند پسرش را اکنون از آب و گل درآمده اند ،  فراموش می کند تا تن به رحمت دهد . بهتاش ، فوتبالیست تازه کاری که دروازه بانی تیم نساجی را برعهده دارد ، به دنبال خانه مجردی است تا رابطه آزادانه تری با دختران داشته باشد و …

اگر بپذیریم که نویسنده پایتخت ۶ تلاش داشته است تا خانواده متعادل ” نقی معمولی ” را به پرتگاه انحطاط و فرو پاشی سوق دهد ؛ ” سیروس مقدم ” نیزتوانسته است با تبحر فراوان ومثال زدنی و با بازی گرفتن از چهره های ثابت ” پایتخت “، خانواده متزلزل را جلوی دور بین بردد و بی راه نباشد اگر بگوییم که  این فرو پاشی شاید از زمانی آغاز می شود که ” بابا پنجعلی ” پدر دوست داشتنی خانواده ، عامدانه از سوی نویسنده تسلیم مرگ شده و از پایتخت حذف می شود .

جان تیلور گاتو ( John Taylor Gatoo ) ، برنده ۵دوره جایزه بهترین معلم سال نیویورک و از جمله گردانندگان شرکت  آمریکایی بدون تلویزیون که تامین کننده هزینه مالی ” هفته بدون تلویزیون ” در آمریکا است در مقاله ” مبادله زندگی حقیقی با زندگی مجازی ” * می نویسد : من معتقدم تلویزیون ، پدیده ای چنان فساد انگیز است که بهترین راه مقابله با آن ، کنار گذاشتن کلی آن است . البته من آگاهم که قطع کامل و به صفر رساندن برنامه های تلویزیون ممکن نیست . از این رو به عنوان یک معلم مدرسه به دنبال راهی برای کمک به مردم هستم تا به طور داوطلبانه ، میزان ساعت هایی را که صرف این جعبه روشن می کنند ، کاهش دهند  .  

* رضایی ، مریم و پیشوایی ، فریده ( ۱۳۹۲) ، قاب جادو – آسیب های اینترنت و تلویزیون در غرب ، تهران : موسسه انتشارات کتاب نشر