شهرزاد عبدیه -روانشناس

کاهش اضطراب و افسردگی، افزایش خلاقیت و اعتماد به نفس، تعدادی از تأثیرات مثبت هنر در سلامت روان انسان بودند که در شماره‌های گذشته به آنها پرداختیم اما معجزه هنر و هنردرمانی فقط به سلامت روان محدود نمی‌شود. تحقیقات متعددی حاکی از تأثیرات مثبت هنر و هنردرمانی روی سلامت تن و افزایش توانمندی‌های مغزی است.
در مقاله احمدی دهنوی، دکترای رفتار حرکتی دانشگاه فردوسی مشهد که در فصلنامه سیب فیروزه‌ای منتشر شده است؛ به تأثیر مهارت‌های هنری ظریف حرکتی مانند مجسمه‌سازی، معرق، مشبک با چوب، نگارگری، نقاشی و طراحی بر توسعه شبکه عصبی مغز پرداخته شده است. در این مقاله درخصوص مجسمه‌سازی عنوان شده که این هنر علاوه بر افزایش خلاقیت و نوآوری با بهره‌گیری از حرکات ظریف شناختی- حرکتی که محاسبات ریاضی مغز را در پی دارد باعث افزایش پردازش اطلاعات و سرعت انتقال سیگنال‌های سیستم عصبی مغز می‌شود.
همچنین به تأثیرات هنر معرق و مشبک با چوب در بهبود تعاملات سیستم عصبی بینایی حرکتی اشاره و عنوان شده است که این هنرها به شکل ویژه‌ای باعث ارتقای سه ناحیه کنترل حرکتی در مغز می‌شود. هماهنگی چشم و دست برای خلق اثری ویژه از خصوصیات این هنرها است که فارغ از مباحث روانی به شکل خاصی سرعت بازنمایی کدهای حافظه‌ای در مغز را افزایش می‌دهد.
فعالیت‌هایی مانند نواختن موسیقی، خطاطی، مدیتیشن، کتاب خواندن و هنرهای دستی هم سیستم عصبی را تحریک می‌کنند. این فعالیت‌ها همچنین می‌توانند تأثیر بیماری‌های مرتبط با استرس و خطر بروز جنون و زوال مغز را متوقف کنند. تحقیقات نشان می‌دهد؛ شرکت کردن در فعالیت‌های هنری روند یادگیری را تحریک کرده و تجربه را افزایش می‌دهند و منجر به بهبود شکل‌گیری دسته‌ای از شبکه‌های عصبی مغز می‌شود.
در مقاله دیگری تحت عنوان جایگاه عصب شناختی در هنردرمانی، بیتا شلانی، کاندیدای دکتری تخصصی روانشناسی عنوان می‌کند، هنردرمانی می‌تواند در رشد نیمکره‌های مغزی دخیل باشد. همچنین هنرهای تجسمی مانند نقاشی با تقویت نیمکره راست و چپ مغزی منجر به افزایش ادراک دیداری- فضایی شده و فرایند یادگیری را افزایش می‌دهند.
در این مقاله با اشاره به تجزیه ذهن در اثر حوادث و مشکلات تأکید می‌کند به هنر به عنوان عامل پیوند دهنده احساسات، خاطرات و افکار از هم جداشده، تأکید می‌کند. با هنردرمانی می‌توان پاره‌ای از فعالیت‌های احساسی و ذهنی نیمکره‌های راست و چپ مغز را یکپارچه و به هماهنگی هیجانات در سطح غیرکلامی کمک کرد. فعالیت و تمرین‌های هنری می‌توانند نیمکره‌های مغز را در دستیابی به خاطرات و پردازش هیجانات فعال کنند. نیمکره راست با فعالیت‌های حرکتی بصری، شهود و هیجانات درگیر در خلاقیت است که این امر به‌طور مستقیم با نواحی زیرقشری مغز مانند ساقه مغز مرتبط است. تحقیقات نشان داده؛ با تمرینات هنری مثل نقاشی و سفال و حتی موسیقی می‌توان با دو دست یا دو چشم، بر کارکرد دو نیمکره با یکدیگر افزود. درواقع می‌توان با استفاده ازاشکال مختلف فعالیت‌های هنری، دو نیمکره مغز را مجبور به تعامل با یکدیگر کرد.‌