مریم شهبازی – خبرنگار

دوازدهمین دوره طرح تخفیف فصلی کتاب که تحت تأثیر نگرانی‌ها از شیوع بیماری کرونا لغو شد طی ۱۰ روز پایانی اردیبهشت ماه با عنوان «بهارانه کتاب» میزبان علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی خواهد بود. به‌گفته مدیر عامل مؤسسه خانه کتاب، بنابر شرایط خاصی که نه فقط کشورما، بلکه کل جهان گرفتار آن شده بهارانه کتاب با  توصیه اکید کتابفروشان به‌ رعایت برخی الزامات بهداشتی برگزار می‌شود. البته این دوره تفاوت دیگری هم دارد؛ اینکه بالاخره کتاب‌های دانشگاهی هم شامل این طرح می‌شوند.

 بودجه ۲ میلیارد تومانی برای دوازدهمین دوره
یازدهمین دوره این طرح سال گذشته با بودجه‌ای نزدیک به ۲ میلیارد و ۵۰۰ هزار تومان برگزار شد؛ هرچند آن‌طور که نیکنام حسینی‌پور، مدیر عامل خانه کتاب می‌گوید برای بهارانه بودجه‌ای ۲ میلیارد تومانی در نظر گرفته شده که میزان آن هنوز حتمی نیست و مبلغ قطعی بزودی مشخص خواهد شد.
یکی از مهم‌ترین توصیه‌هایی که از زمان انتشار خبر ورود این میهمان ناخواسته به کشورمان منتشر شد به حداقل رساندن حضور مردم در اماکن عمومی است. توصیه‌ای که منجر به تعطیلی موقت کتابفروشی‌ها شد. از آنجایی که بهرمندی از شرایط تخفیف این طرح مستلزم مراجعه به کتابفروشی هاست. حسینی‌پور در پاسخ به اینکه چه تهمیداتی برای رعایت ضرورت های بهداشتی در کنار برگزاری این طرح اندیشیده شده گفت:«از همان ابتدای انتشار خبر ورود این ویروس به کشورمان اتحادیه و تشکل‌های صنفی نشر دست به انتشار دستورالعمل‌هایی برای حفظ سلامت خود و مراجعه‌کنندگان زدند. ما هم انتظارمان از کتابفروشانی که در این طرح شرکت خواهند کرد توجه به این دستورالعمل‌ها در کنار رعایت مواردی است که از سوی وزارت بهداشت ابلاغ شده است.»
امکان خرید مجازی و استفاده از تسهیلات پستی از جمله تمهیداتی است که طی امضای تفاهمنامه‌ای میان معاونت فرهنگی ارشاد و اداره پست برای به حداقل رساندن آسیب‌های احتمالی در نظر گرفته شده است. این مسئول فرهنگی ادامه داد:«در گفت‌و‌گوهایی که با کتابفروشان و نمایندگان آنها انجام شده امکان خرید تلفنی و حتی تهیه کتاب از طریق فضای مجازی هم فراهم شده است. اگر خریداران مایل به ارسال پستی کتاب‌های خود باشند امکان بهره‌مندی آنان از تخفیف ۵۰ درصدی موجود است. براساس تفاهمنامه‌ای که پیش‌تر با اداره پست داشتیم خرید کتاب تا وزن ۲ کیلوگرم شامل این تخفیف می‌شود که مابه التفاوت آن از طریق معاونت فرهنگی پرداخت می‌شود.»  سقف خرید کتاب در دوره یازدهم که مصادف با برگزاری پاییزه کتاب بود ۱۲۰ هزار تومان درنظر گرفته شده بوده که در این دوره به ۱۵۰ هزار تومان افزایش پیدا کرده است.

به‌گفته حسینی‌پور از این مبلغ ۲۰ درصد یارانه از سوی وزارت ارشاد پرداخت می‌شود. هنوز میزان حداقل و حداکثر مبلغ برای بهره‌مندی هر کتابفروش از این یارانه اعلام قطعی نشده است. البته همچون دوره‌های قبل نحوه اختصاص میزان یارانه به هر کتابفروشی به مؤلفه‌هایی نظیر وسعت کتابفروشی، میزان مشارکت آنها در برپایی این طرح و حتی تعداد عنوان‌های عرضه شده آنها بستگی دارد.
بنای برگزاری نخستین دوره این طرح تخفیف فصلی به طرح «کتابفروشی به وسعت ایران» باز می‌گردد که سال ۹۴ و همزمان با بیست و سومین دوره هفته کتاب اجرایی شد. به‌دنبال استقبال مردم از این طرح، نخستین دوره این طرح تخفیف فصلی با عنوان عیدانه کتاب در سال ۹۵ برپا شد.

 حضور ۶۰۰ کتابفروشی در بهارانه

حسینی‌پور نظیر مدیران قبلی این مؤسسه مهم‌ترین هدف از برپایی طرح‌های تخفیف فصلی را رونق بخشیدن به کتابفروشی‌ها و از سویی اعطای بی‌واسطه یارانه به مخاطبان می‌داند. با این حال این طرح از همان ابتدای برگزاری با نقدهایی هم از سوی کتابفروشان و کارشناسان فرهنگی روبه‌رو شد. از جمله افرادی که تأکید داشتند این قبیل تخفیف‌ها همچون برپایی نمایشگاه‌های کتاب مردم را به خرید کتاب در ایامی خاص و فقط با تخفیف تشویق می‌کند؛ گروهی هم آن را مسکنی موقت می‌دانستند که البته این افراد همچنان هم بر گفته خود اصرار دارند و معتقدند صنعت نشر به اقداماتی زیربنایی برای بهبود نیاز دارد.
مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب درباره استقبال کتابفروشان از حضور در طرح تخفیف فصلی این دوره گفت:«نزدیک به ۶۰۰ کتابفروش در این دوره ثبت‌نام کرده‌اند. بنابر برنامه‌ریزی‌ها قرار شده از شنبه همین هفته، برابر با بیستم تا سی‌ام اردیبهشت ماه مردم قادر به خرید کتاب با تسهیلات مذکور هستند.»
یکی دیگر از تفاوت‌های بهارانه کتاب با یازده دوره قبل در عنوان کتاب‌هایی است که شامل این طرح تخفیف می‌شوند. طی چند سال اخیر تنها کتاب‌های کودک و نوجوان و همچنین آثار بزرگسال جای گرفته در زیرمجموعه کتاب‌های حوزه عمومی شامل این تخفیف می‌شدند، اما در دوره اخیر تخفیف مذکور شامل کتاب‌های دانشگاهی هم می‌شود.
 به‌گفته حسینی‌پور مابه‌التفاوت تخفیف دوره‌های قبل با کتابفروشی‌ها به طور کامل تسویه شده، البته به غیر از کتابفروشی‌های استان تهران که طبق توافق انجام شده در پاییزه کتاب، شهرداری مسئولیت پرداخت آن را به‌عهده گرفته اما هنوز اقدامی در این زمینه انجام نداده و پیگیری پرداخت آن از مطالبات جدی کتابفروشی‌ها به شمار می‌آید.