محمدمهدی فرقانی -رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی
داستان کرونا یک ماجرای تلخ جهانی است. همه کشورها برنامه‌ریزی و البته سیاست‌های متفاوتی را برای مقابله با  ویروس کرونا دنبال می‌کنند. برنامه‌ریزی‌هایی که تا حدودی هم سیاسی شده است و در گفتمان سیاسی هم  مورد تحلیل و تفسیر قرار می‌گیرد. در چنین فضایی ما نمی‌توانیم درباره نقش رسانه‌ها در آموزش و جلب توجه مردم صحبت نکنیم چرا که مردم در بستر تحولات اجتماعی، سیاسی، اخبار و اطلاعات حوادث پیرامون خود را تحلیل می‌کنند و همه این اتفاقات است که موجب می شود مردم خوانش خود را نسبت به موضوعات مختلف داشته باشند.
با این همه مسئولیت‌پذیری اجتماعی، تعهدپذیری و متعهد شدن اجتماعی جزو شاخص‌های سلامت اجتماعی و سرمایه اجتماعی است. مردم باید بتوانند در انطباق با قوانین اجتماعی، پذیرش اجتماعی، مشارکت اجتماعی و انسجام اجتماعی همدل و همراه باشند. در اینجا باید تأکید کنم که رسانه‌ها «نه» می‌توانند آنچنان تأثیرگذار باشند و «نه» البته بی تأثیر. رسانه‌ها در بسیج افکار عمومی، ایجاد همبستگی ملی و آموزش عمومی بسیار تأثیرگذارند. در عین حال یادمان باشد که  بین اعتماد مردم به رسانه‌ها و اعتماد مردم به حاکمیت و دولت ارتباط مستقیمی وجود دارد. برخی‌ها فکر می‌کنند که اگر اعتماد مردم را به رسانه کاهش دهند، می توانند اعتماد مردم را به حاکمیت بیشتر کنند در حالی که تحقیقات نشان می‌دهد مردم زمانی به دولت‌ها اعتماد کرده اند که اعتماد ویژه‌ای به رسانه داشته‌اند.

در حقیقت اگر رسانه‌ها بخواهند گفتمان رسمی را نمایندگی کنند باید از قول مسئولان بنویسند که مردم سفر نروید، فاصله اجتماعی را حفظ کنید، پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنید و در خانه بمانید و… که از نظر من این گفتمان برای مقابله با ویروس کرونا به تنهایی کافی نیست. البته  بخشی از منابع رسانه‌ها نهادها و مسئولان  رسمی کشور هستند. اما در مواردی مثل همه‌گیری ویروس کرونا لازم است که رسانه‌ها از چهره‌ها و نهادهای مرجع غیر رسمی هم کمک بگیرند و در مواردی به سمت متخصصان غیر حکومتی بروند تا بتوانند یک گفت‌وگوی تفاهم‌آمیز ملی را در سطح کشور به وجود آورند. رسانه‌ها از طریق همین چهره‌های غیردولتی می‌توانند به مردم آموزش دهند که این ویروس چقدر برای مردم خطرناک است و نتایج فاجعه‌بار عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی را در معرض دید مردم بگذارند.

متأسفانه یکی از اشکالاتی که رسانه‌ها دارند این است که عمده منابع اطلاع‌رسانی‌شان در جریان کرونا، منابع رسمی هستند، این منابع گفتمان واحدی دارند. رسانه‌ها باید در جریان کرونا از چهره‌های مورد وثوق مردم هم استفاده کنند و مطالبی از گفتمان غیر رسمی و غیر دولتی داشته باشند. این گونه اعتماد مردم به رسانه بیشتر می‌شود و آنها کم کم متقاعد می‌شوند که باید خودشان مراقب سلامتی‌شان باشند، می‌فهمند که باید بیشتر در خانه بمانند و یا بیرون از خانه ماسک بزنند و فاصله اجتماعی را رعایت کنند. علاوه بر همه اینها رسانه‌های جریان غالب باید از طریق فضای مجازی هم آگاهی لازم را به مردم بدهند.

روزنامه‌نگاران شناخته شده‌تر باید پیام‌های مختلفی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند. این پیام‌ها راحت‌تر در دسترس مردم در شبکه اجتماعی قرار می‌گیرد. رسانه‌ها اگر در برخی مسائل انعطاف دارند، جایی که جان مردم و امنیت مردم  در میان است به هیچ وجه نباید تعارف داشته باشند و باید سعی کنند به هر صورتی که هست آگاه شوند و در اولین فرصت دیگران را آگاه کنند.