دکتر کبری درویش پیشه

زوج درمانگر ، مدیرمرکز مشاوره حال خوب

خانواده اولین و درعین حال مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که فرد در آن متولد می‌شود. خانواده اولین مکانی هست که به واسطه تولد، ازدواج و فرزند خواندگی وارد آن می‌شویم.

اسلام ، خانواده را گروهی متشکل از افراد، دارای شخصیت مدنی، حقوقی و معنوی معرفی می کند که هسته اولیه آن را ازدواج مشروع زن و مردی تشکیل می دهد و نکاح عقدی است که براساس آن رابطه زوجیت بین زن و مرد برقرار شده و در پس آن طرفین دارای وظایف و حقوق جدید می شوند. ارتباط خویشاوندی در سایه نکاح پدید می آید ؛ اعضای آن دارای روابط قانونی، اخلاقی و عاطفی می گردند.

خانواده تنها نظام اجتماعی است که در همه جوامع، از  مذهبی  و غیر مذهبی پذیرفته شده و توسعه یافته است؛ و در جوامع مختلف دارای نقش، پایگاه و منزلت های گوناگون است. با این که هسته ای کوچک از اجتماع است در حیات اجتماعی مردم نقش و تأثیری فوق العاده دارد.

ساده‌ترین تعریف برای خانواده از ” دیدگاه روانشناسی” ، به یک گروه اجتماعی بنیادی در جامعه گفته می‌شود که عموماً شامل یک یا دو والد و فرزندان آن‌ها است. با اینکه این تعریف نسبتاً کامل است؛ اما روانشناسی علمی است که با گذر زمان مدام در حال تغییر است و انعطاف‌پذیری بالایی دارد.

از ” دیدگاه جامعه ‌شناسی” ، خانواده به گروهی از افراد گفته می‌شود که با ارتباطات خویشاوندی، مستقیماً به یکدیگر پیوند یافته‌اند و در آن، اعضاء بزرگتر مسئولیت مراقبت از کودکان را برعهده دارند.

خانواده وظایف مهم و تاثیرگذاری را برعهده دارد:

• ارضا میل جنسی به صورت مشروع
• تولید نسل برای حفظ بقا
• مراقبت و حفظ نسل از خطرات موجود
• پرورش و تربیت نسل
• صمیمت و همدلی اعضا با یکدیگر و ایجاد رابطه نزدیک همراه با تعامل
• فراهم کردن شرایطی امن برای رسیدن به کمال
• ایجاد آرامش و آسایش

روانشناسان بر این باورند که به طور معمول می‌توان نتیجه گرفت افرادی که از سلامت روانی مناسبی برخوردارند، در خانواده‌های سالمی پرورش یافته‌اند؛ زیرا مادر و پدری که خود دچار مشکلات روحی باشند، نمی‌تواند فضای مناسب را برای رشد سالم فرزندان ایجاد کنند و به همین شکل مشکلات روحی خود را به فرزندان خود نیز منتقل می‌کنند.

متخصصان جدیداً به این نتیجه رسیده‌اند که اگر شما به عنوان مثال از بیماری افسردگی رنج ببرید، به احتمال زیاد حیوان خانگی شما نیز پس از مدتی افسرده خواهد شد؛ حالا تصور کنید که افسردگی شما تا چه اندازه بیشتر می‌تواند روی فرزندتان تأثیر بگذارد.

البته  اختلالات روحی و روانی، ممکن است حتی تا حدی ژنتیکی نیز باشند؛ چرا که تحقیقات نشان داده است جدا از روش‌های تربیتی، میزان بروز اختلالاتی نظیر اختلالات اضطرابی و افسردگی در کسانی که سابقه این مشکلات در بستگان درجه یکشان وجود دارد، بیشتر از دیگران است.

این که صرفا اعضای خانواده مسئولیت پذیر باشند نمی‌تواند نشانه سلامت کامل خانواده باشد. همواره در یک خانواده اعضا زیر یک سقف زندگی می‌کنند، در کنار هم غذا می‌خورند از سلامت جانی هم محافظت می‌کنند و به مدرسه و سرکار می‌روند. این شرایط برای گذران زندگی ضرروی است ولی برای داشتن ” خانواده سالم ” کافی نیست.

داشتن وحدت، عشق و همدلی در خانواده، مسئولیت‌پذیری، توجه به نیاز های یک دیگر، داشتن تعادل بین صمیمت و نیاز به تنهایی،از یاد نبردن صداقت، داشتن انعطاف پذیری،افراط نکردن در فداکاری و ایثارگری،داشتن پذیرش نسبت به یکدیگر، وارد نکردن افراد بی طرف در دعواها، صحبت کردن از افکار و حس‌های درونی ازویژگی های خانواده سالم است و مولفه ها و نشانه های ” خانواده ناسالم ” را می توان نداشتن صمیمیت، ارتباط بد و ناسالم، قوانین خشک و سخت ،فقدان حد و مرز و… دانست.

یک کتاب برای آشنایی بیش تر با خانواده

کتاب “خانواده خوشبخت فرزند موفق” ، نوشته خسرو امیرحسینی است که درسال ۱۳۹۵ از سوی انتشارات ” عارف کامل ” ودر ۳۱۲و با قیمت ۳۵هزار تومان وارد بازار کتاب شده است .

نویسنده درباره این کتاب آورده است:

هدف از تدوین این کتاب کمک به والدین و مربیان است تا وظایفی را که در مورد کودکان و نوجوانان دارند بشناسند و روش‌هایی برای جامه عمل پوشاندن آن‌ها به دست آورند. هدف این است که به والدین و مربیان که مهندسان جامعه خودهستند کمک شود تا انسان‌هایی سالم، با نشاط، با امید و با ایمان تربیت کنند تا بتوانند با اتکای به ایشان، بنای محکمی در مقابل حوادث، تهاجمات و تعرضات برای خود و آیندگان بنا نمایند. لذا سعی شده است تا جایی که ممکن باشد مطالب کتاب روان، شیوا و ساده، البته با رعایت اصول علمی و اعتبار وروایی تألیف شود، تا به راحتی برای خوانندگان محترم قابل استفاده باشد و دیگر اینکه مطالب با پشتوانه نظری، از جنبهٔ عملی نیز برخوردار باشد.

مطالب این کتاب در شش فصل تدوین شده است:

مفهوم خانواده ، اهمیّت و ضرورت خانواده، تیپ‌های خانواده و وظایف اساسی والدین در تربیت فرزندان، بحران‌های تهدید کننده انسان‌های معاصر، مسأله تربیت، اصول تربیت، مفاهیم کلیدی تربیت، هدف‌های تربیت، مقتضیات سنی، ویژگی‌های هر دوره سنی، ارتباط مناسب ، ارزش و ضرورت ازدواج، فضیلت ازدواج، اهداف و انگیزه‌های ازدواج و معیارهای همسرگزینی ، بهداشت روان ، راز و رمزهای موفقیت، اثرات موفقیت و راز و رمزهای موفق زیستن‌و ویژگی‌های افراد موفقیت طلب و… ازجمله مطالب این کتاب است .