نشست رونمایی از کتاب «علم و دین در افق جهان‌بینی توحیدی» نوشته مهدی گلشنی، استاد بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف امروز ۲۸ بهمن‌ماه، با حضور جمعی از علاقمندان در دانشکده مهندسی عمران دانشگاه خواجه نصیر برگزار شد.

علی خاکی‌صدیق، معاون آموزشی وزیر علوم در این نشست بیان کرد: مباحث فرهنگی از جمله دغدغه‌های مسئولان دانشگاه بوده و البته پرداختن به مباحث ریشه‌ای نیز بسیار دشوار است. در دانشگاه مجموعه‌ای از اقدامات فرهنگی شکل می‌گیرد که از سوی همکاران ما در مدیریت فرهنگی پیگیری می‌شود. یکی از جلوه‌های این کار فرهنگی، کتابی است که از دکتر گلشنی در این دانشگاه چاپ شد و در راستای همان سیاست کارهای فرهنگی است. بی‌شک دکتر گلشنی یکی از شایسته‌ترین افرادی هستند که باید در بحث علم و دین از نظرات ایشان استفاده کرد.

وی تصریح کرد: ورود به بحث علم و دین، اقدام حرفه‌ای و دشواری است و بنده به ذکر چند نکته اشاره می‌کنم؛ یکی از مسائل مهم این است که ببینیم آیا میان علم و دین تعارضی وجود دارد؟ اگر دین را بر پایه وحی بدانیم و وحی را نیز کلام خدا تلقی کنیم و از طرفی علم را بر پایه طبیعت و طبیعت را فعل خدا بدانیم، امکان تعارض بین کلام و فعل خدا به وجود نخواهد آمد و در اصل قضیه امکان ندارد که بین علم و دین تعارضی به وجود آید. اینکه علمای علوم تجربی و عالمان دین گاه یکدیگر را تخطئه می‌کنند، به دلیل برداشت‌هایی است که از طبیعت و دین دارند و این برداشت‌ها گاه با یکدیگر متضاد خواهد شد.

خاکی صدیق افزود: گاهی اوقات صرفاً شاهد استنباط‌های شخصی افراد هستیم؛ چنانکه یک فیزیک‌دان برجسته نظریه‌ای می‌د‌هد و با آن طومار دین را می‌پیچد و از طرفی، یک عالم دینی نیز کتاب علمی را می‌سوزاند که در حقیقت این تعارضات به دلیل استنباط‌های شخصی آنان است.

وی بیان کرد: مسئله مهمی که باید به آن توجه کنیم، این است که علم در چه بستری شکوفا شده است؟ آیا پایه‌های اعتقادی و زیرساخت‌های فکری که براساس آن نظریه‌های جدید می‌دهیم و با این نظریات علوم و فناوری پیشرفت می‌کنند، دین گریز هستند یا اینکه در ساده‌ترین حالت بی‌توجهی نسبت به دین دارند؟ همچنین باید مشخص شود که این پایه‌های اعتقادی و زیرساخت‌هایی که براساس آن مفاهیم جدید علمی توسعه پیدا می‌کند، همراه و در جهت دین است یا خیر؟ اگر به این دسته‌بندی توجه کنیم، مشخص است که در بهترین حالت، علم مدرن در راستای دسته دوم یعنی تقویت دین حرکت نکرده است، بلکه در خوشبینانه‌ترین حالت بی‌توجه به دین بوده است.

خاکی صدیق افزود: عمدتاً نظریه‌پردازی‌هایی که در علوم داشته‌ایم، جزء دسته اول بوده و در راستای رسیدن به اهداف مادی و قدرت به کار گرفته شده است. اما مسئله دیگر این است که ببینیم که اگر علم و فناوری در بستر دوم، یعنی همسو با تقویت دین حرکت کرد، وضعیت کنونی دنیا چگونه بود؟ البته شاید قوانین نیوتن و غیره تغییری نمی‌کرد، اما تبعاتی که به وجود می‌آمد، قابل تأمل بود. البته چون تجربه‌ای از توسعه علم و فناوری و نظریه‌پردازی بر مبنای دین و منبعث از وحی نداشته‌ایم، نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم که به چه دستاوردهایی می‌رسیم.

وی افزود: اگر دانشمندانی داشتیم که در مکتب ائمه(ع) درس می‌خوانند و یا اکنون در محضر امام عصر(عج) بودند، یقیناً می‌توانستیم تصور کنیم که قطعاً وضع محیط زیست و دیگر مسائل این چنین نبود، بلکه جهت گیری‌های علمی در مسیر بهتری قرار می‌گرفت و صرفاً مادی نبود. در حقیقت بزرگترین صدمه‌ای که جریان سقیفه وارد کرد، این بود که بشریت را از علم متصل به وحی محروم کرد؛ چه اینکه این علم می‌توانست وضعیت مطلوب‌تری را برای ما دنبال داشته باشد.

خاکی صدیق افزود: حتی آنچه که به عنوان دارالحکمه یا کتابخانه بغداد داشته‌ایم نیز نشأت گرفته از چشمه زلال از علم اهل بیت(ع) نبوده است و چه بسا اگر از علم اهل بیت(ع) منبعث می‌شد، اکنون شرایط متفاوت بود.

وی افزود: امروزه هم داعش به مسلمان بودن خویش اعتراف می‌کند و پشتیبانش را شهید می‌داند و هم ما سردار سلیمانی را شهید اعلام می‌کنیم، اما تفاوت اصلی در این است که اسلامی که سردار سلیمانی داشت، اسلام علوی و اسلام داعشیان اسلام اموی و عباسی است. اگر علوم امروزی منبعث از علوم اهل بیت(ع) بود، امروز شاهد تغییرات زیادی بودیم و سردار سلیمانی‌های بیشتری را شاهد بودیم.