سوسن صادقی /خبرنگار
 حسن روحانی رئیس جمهوری در پیام توئیتری برای همکاری با کشورهای اسلامی جهت توسعه «هوش مصنوعی» اعلام آمادگی کرد. رئیس جمهوری در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «جمهوری اسلامی ایران آماده همکاری با کشورهای اسلامی برای توسعه فناوری هوش مصنوعی است.آینده اقتصاد دنیا، اقتصاد دیجیتال است و پیشرفت در این زمینه با همکاری حاصل می‌شود.» در پی اعلام این خبر از سوی رئیس جمهوری، به سراغ کارشناسان حوزه هوش مصنوعی در دانشگاه رفتیم تا نظر آنها را در خصوص این توئیت و وضعیت هوش مصنوعی در کشور جویا شویم.
رتبه پنجم آسیا و هفدهم جهان
«کشور ما در حوزه هوش مصنوعی رتبه اول منطقه، رتبه پنجم آسیا و رتبه هفدهم در جهان را داراست.»
بهروز مینایی استاد هوش مصنوعی دانشگاه علم و صنعت با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: از آنجایی که ما در بین کشورهای اسلامی رتبه اول را داریم، می‌توانیم رهبری این حوزه را نیز داشته باشیم. اگر رئیس جمهوری چنین موضوعی را بیان کرده‌اند به درستی این موضوع را دریافته‌اند، چرا که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در حال تدوین برنامه راهبردی برای استفاده از هوش مصنوعی است و قرار است در سال ۹۹ تدوین این برنامه راهبردی به اتمام رسیده و در برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت آن را اجرایی کنند.
مینایی افزود: در ستاد هوشمندسازی اقتصاد دیجیتال معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز سه کارگروه به‌نام‌های هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و بلاکچین شکل گرفته است و به جدیت در حال کاربردی کردن آن در دنیای عادی ما هستند و پروژه‌های این حوزه را در دانشگاه و صنعت کشور مورد حمایت قرار می‌دهند. قرار است در سال ۹۹ حمایت از پروژه‌های هوش مصنوعی شدت بگیرد و این نشان می‌دهد که بخش حاکمیت تصمیم جدی گرفته است که از هوش مصنوعی در حوزه خلق ثروت ورود کرده و از استارتاپ‌های این حوزه حمایت کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه از آنجایی که هوش مصنوعی موجب پیشرفت و توانمندی کشورها بخصوص در صنعت می‌شود و اکنون در برنامه استراتژیک تقریباً بیش از ۳۵ کشور جهان قرار گرفته است، افزود: این کشورها دارای برنامه‌های استراتژیک ۲، ۵ و ۱۰ ساله برای استفاده از هوش مصنوعی در صنعت و خدمات هستند. اکنون کشورهای توسعه یافته بزرگی مانند ژاپن، روسیه، چین، امریکا و اکثر کشورهای اروپایی برنامه‌های راهبردی به‌کارگیری هوش مصنوعی را در کشور خود تدوین کرده‌اند. کشوری مانند ژاپن برنامه راهبردی و استراتژیک خود را برای سال ۲۰۵۰ تدوین و هدفگذاری کرده و می‌داند تا این سال به کجا می‌خواهد برسد. این استاد دانشگاه هوش مصنوعی معتقد است علت توجه ویژه کشورها به هوش مصنوعی به این دلیل است که در تمام علوم اعم از علوم انسانی (نحوه جست‌و‌جو، امکانات سرچ، ایجاد دستیار با هوش مصنوعی در حوزه‌های حقوق، قضاوت، بازی‌ها، زبانشناسی، پزشکی، مشاوره و…) فنی، مدیریت، صنعت(اکتشاف معدن، نفت، انرژی فسیلی و غیرفسیلی و…)، سلامت و حتی در تمام امور زندگی و… تحول ایجاد می‌کند. وی گفت: هوش مصنوعی در کنار اینترنت اشیا به کمک کشاورزی برای استفاده بهینه از آب، کود، رسیدن محصول، روبات برای درو محصول و… می‌آید. هوش مصنوعی یکی از ابزار روبات‌ها و ماشین‌های خودران است. از هوش مصنوعی در جنگ و تجهیزات جنگی استفاده می‌شود.

سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی اولویت حاکمیت
«یکی از حسن‌های دانش هوش مصنوعی این است که به ابزارهای سخت افزاری و تجهیزات «های تک» نیاز ندارد و بیشتر به خلاقیت نرم افزاری و مغزافزاری نیاز دارد و کشور ما در این زمینه دارای تحقیقات خوب و پیشرفته و مقاله‌های منتشر شده بسیار خوب و باارزشی ‌است.»
 ناصر مزینی دیگر استاد هوش مصنوعی دانشگاه علم و صنعت با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: حتی کشور ما به‌ لحاظ کاربردی هوش مصنوعی نیز به خوبی در حال پیشرفت است و در حوزه کاربردی نیز فیلدهای بسیار خوبی در زمینه‌های تصویر، ویدئو، صوت و… اجرا کرده، به همین دلیل ما در کشورمان بدون هیچ گونه محدودیتی می‌توانیم به‌صورت جدی در هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کرده و به دستاوردهای خوبی دست یابیم.
این استاد دانشگاه درباره تأثیر هوش مصنوعی در اقتصاد دیجیتال نیز گفت: اقتصاد دنیا اکنون در حال حرکت به سمت دیجیتالی است و ابزارهای نرم افزار و سخت افزارها در این زمینه تأثیرگذارند. به عبارتی اقتصاد دیجیتال هم به فناوری اطلاعات و هم به هوش مصنوعی ارتباط دارد. شرکت‌هایی هم که پیش از این در بحث اقتصادی سرمایه‌گذاری می‌کردند، اکنون به سمت اقتصاد دیجیتالی حرکت کرده‌اند به صورتی که بزرگترین شرکت‌های تجاری دنیا مانند آمازون، گوگل، فیس بوک، مایکروسافت و… در زمینه نرم افزار آی تی کار می‌کنند و بیشتر هم در حال استفاده از هوش مصنوعی هستند.
وی افزود: آنها می‌دانند با کمترین سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی می‌توان دستاوردهای بسیار چشمگیری را به‌دست آورد و اکنون اقتصاد دنیا، اقتصاد دیجیتال است و از ۱۰ شرکت بزرگ و مطرح دنیا با درآمد بالا، حداقل ۸ تای آنها در حوزه‌ آی تی است که از ابزارهای هوش مصنوعی بهره می‌برند بنابراین تردیدی نیست که آینده دنیا از آن هوش مصنوعی است.
مزینی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی باید در اولویت حاکمیت قرار بگیرد، افزود: اگر در این زمینه حاکمیت ورود کرده و سرمایه‌گذاری کند، می‌توانیم به نتایج دانشی و کاربردی بسیار خوبی دست یابیم. وی درباره اینکه تحریم چقدر می‌تواند مانع رسیدن به دانش حوزه هوش مصنوعی و همکاری با دیگر کشورها شود، گفت: تحریم تأثیر بسیار کمی در هوش مصنوعی دارد، چرا که وابستگی هوش مصنوعی به سخت افزارهای بسیار پیشرفته، اندک است.به‌عنوان مثال در ساخت هواپیما و… به سخت افزار و تجهیزات بسیار «های تک» نیاز است و به‌دلیل تحریم در این زمینه محدودیت وجود دارد ولی این موضوع در خصوص هوش مصنوعی موضوعیت ندارد بنابراین ما می‌توانیم با جدیت و سرعت بیشتر در حوزه هوش مصنوعی کار خود را ادامه دهیم و رشد کنیم.

راهی برای شکستن تحریم‌ها
«با افزایش قدرت پردازش رایانه‌ها جایگاه هوش مصنوعی بسرعت در حال افزایش است و کاربردهای وسیعی را در بخش‌های مختلف جوامع پیدا کرده و بشدت گسترش خواهد یافت.»
علیرضا هاشمی گلپایگانی استاد کامپیوتر دانشگاه امیرکبیر با بیان مطلب فوق به «ایران» گفت: کشور ما دانش هوش مصنوعی را داراست و دانشگاه‌های برتر کشورمان در این حوزه بسیار فعال هستند و استعدادهای بسیار خوبی در این حوزه وجود دارد که می‌تواند به ثروت و ابزار تبدیل شود.
هاشمی گلپایگانی با اشاره به اینکه نحوه به کارگیری و استفاده کاربردی از هوش مصنوعی بسیار مهم است، افزود: حاکمیت و بخش خصوصی باید در زمینه هوش مصنوعی سرمایه گذاری‌های وسیعی انجام دهد، چون تولید دانش هوش مصنوعی به تنهایی کافی نیست و باید این دانش کاربردی و از آن استفاده بهینه شود و این نیز نیازمند تربیت نیروی انسانی متخصص و ایجاد تخصص‌های فراتر از تولید دانش است. وی در ادامه گفت: اکنون در بسیاری دانشگاه‌ها هوش مصنوعی تدریس می‌شود که بیشتر به ابزارهای محاسباتی و شیوه‌های هوشمند آن می‌پردازند ولی به بخش کاربردی آن زیاد پرداخته نشده است. البته در صنایع دفاعی بیشتر از هوش مصنوعی به‌صورت کاربردی بهره برده شده و محصولات خوب کاربردی در این زمینه نیز تولید شده اما در حوزه خدمات، سلامت، ترافیک، تجارت، آموزش، روباتیک، اتوماسیون صنعتی و… کمتر مورد توجه واقع شده در حالی که باید به این حوزه‌ها نیز پرداخته شود.
این استاد دانشگاه معتقد است پتانسیل لازم هم در زمینه کاربردی کردن هوش مصنوعی در کشور وجود دارد ولی مدیران به‌دلیل آشنا نبودن با این حوزه از آن غفلت کرده‌اند. این درحالی است که اگر باور کنیم می‌توانیم صادرکننده دانش و کاربردی کردن هوش مصنوعی باشیم و می‌توانیم در این زمینه حرفی برای گفتن داشته باشیم. وی اعتقاد دارد که تحریم در این حوزه اثر ندارد و اگر در این زمینه که جزو فناوری‌های مورد نیاز و ضروری دنیا است، توسعه و پیشرفت پیدا کرده و دانش را کاربردی کنیم،حتی می‌توانیم تحریم‌ها را نیز بشکنیم. وی گفت: هوش مصنوعی اکنون مورد نیاز دنیاست و ما دانش آن را داریم و می‌توانیم با کاربردی کردن آن جزو صادرکنندگان آن باشیم. ما نباید تنها خام فروشی کنیم یعنی تنها دانش آن را صادر کنیم اگر تنها به این کار اقدام کنیم عملاً باخته‌ایم و بهره لازم را از این دانش نبرده‌ایم از این‌رو باید آن را تبدیل به خدمات کنیم تا در کشور نیز از آن بهره ببریم.‌