خوشنویسی یکی از شاخص‌ترین هنرها در پهنه سرزمین‌های اسلامی و زبان هنری مشترکی بین تمامی مسلمانان است. این هنرهمواره برای مسلمانان بخصوص برای کتابت قرآن نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. از سوی دیگر هنر خط بخشی از هویت فرهنگی و هنری یک ملت را نشان می‌دهد، از همین بابت نیز معتقد هستم خط و نوشتار در هر کشوری، جلوه‌ای از فرهنگ و اصالت آنان است بویژه که هر ملتی با توجه به زبان گفتاری و نوشتاری خود در حوزه‌های آموزشی، اداری و حقوقی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و این مصداقی است برای آنکه بدانیم خوشنویسی جزو هنرهای کاربردی است و مانند رسانه جایگاهی کلیدی در جامعه دارد.
با این حال رشد تکنولوژی‌های ارتباطی سبب کاهش استفاده از خط در نوشتار شده است، هرچند که در نهایت دوستداران خط هنوز از این هنر لذت می‌برند. اغراق نیست که بگوییم هنر خوش‌خطی به آرامش درونی و رفع نیازهای معنوی و فرهنگی افرادی که از آن بهره‌مند می‌شوند کمک زیادی می‌کند؛ البته خوش‌خطی در روابط اجتماعی نیز نوعی امتیاز برای فرد دارنده آن محسوب می‌شود.

این روزها به رغم آنکه هوش مصنوعی به بخش‌های مختلف هنری نفوذ پیدا کرده، اما در زمینه خوشنویسی فرصت عرض‌اندام زیادی  نیافته است، چراکه این رهاورد دنیای تکنولوژی نمی‌تواند مانند قلم، واسطه‌ای قوی برای انتقال حس هنرمند به مخاطب باشد؛ اتفاقی که تنها در نتیجه خلق شاهکارهای خوشنویسی از هنرمندان بزرگ رخ می‌دهد و شاید همین است که همچنان پس از گذشت سده‌ها، وقتی برابر آن آثار هنری قرار می‌گیریم آنها را چشم‌نواز می‌یابیم. نتایج این گفته را می‌توان با نگاهی به نتایج حراج‌های هنر مدرن و معاصر خاورمیانه و ایران، در سطح داخلی و بین‌المللی مشاهده کرد، بخصوص آنجایی که آثار خوشنویسی از جمله نقاشی‌خط، همواره بالاترین اقبال و موفقیت را در عرصه مارکت هنر داشته و دارند، به همین دلیل نیز در اکثر موارد آثار نقاشی‌خط توجه و سرمایه‌گذاری ویژه‌ای را در بازار هنر جذب خود می‌کنند. البته در این زمینه با ضعف‌هایی نیز روبه‌رو هستیم؛ از جمله آنکه مقوله اقتصاد هنر بین هنرمندان ایرانی سابقه چندانی ندارد؛ هنرمندان برای کسب منفعت مالی از هنرشان، معمولاً از الگوی مناسبی پیروی نمی‌کنند؛ ارائه آثار بی‌کیفیت، نبود تقاضا برای خرید آثار هنری، بی‌توجهی به آموزش هنر در مدارس و عدم ارائه راهنمایی‌های لازم به هنرمندان برای شرکت در حراجی‌ها از جمله عواملی هستند که سبب دلزدگی برخی هنرمندان کشورمان از حضور در حراجی‌های داخلی شده است، آنچنان که تمرکزشان را روی حراجی‌های خارجی گذاشته‌اند تا از آن طریق نفع بیشتری ببرند.
این در حالی است که خوشنویسی در عرصه هنر ایران، هنری اصیل و قابل ستایش است، به طوری که هیچ هنر و حرفه‌ دیگری قادر به جایگزینی آن نیست، بخصوص که نقش مؤثری در بهبود حال روحی هنرمند و بازدیدکنندگان آن ایفا می‌کند؛ تجربه‌ای که میان من و دیگر خوشنویسان مشترک است و آن را لمس کرده‌‌ایم، آنچنان که تنها با صرف اندک زمان روزانه‌ای برای این هنر، علاوه بر کسب پیشرفت هنری، به تمرکز خوبی هم در زندگی روزمره‌مان دست پیدا می‌کنیم.

کمال‌الملک، نقاش سرشناس کشورمان همیشه تأکید داشت خوشنویسی بسیار مشکل‌تر از دیگر هنرهاست، چراکه هنری دیریاب محسوب می‌شود. حتی یکی از هنرمندان خوشنویس که دل پردردی از دشواری‌ها و شرایط پیش‌روی هنرمندان این عرصه داشته شعری با این مضمون سروده است:
چهل سال عمرم تلف شد به خط                 سر زلف خط ناید آسان به کف
یا خوشنویس دیگری گفته است:
در این زمانه که ماییم، در هنر نان نیست مگر به سعی قلم در هنر بیابی نون
صحبت من این است که اگر بخواهیم جامعه‌ای به سوی تعالی حرکت کند، بهترین وسیله برای این کار، بهره‌مندی هنر است؛ باید هنر را به بطن جامعه ببریم، کاری که هنوز آن‌طور که باید در آن موفق نشده‌ایم. این اقدامی است که بیش از همه حمایت و برنامه‌ریزی مسئولان را‌ طلب می‌کند چراکه هنرمندان غرق کار و خلوت‌نشینی خود هستند. ذات هنر این‌گونه است که انسان را گوشه‌نشین می‌کند و این مسئولان هستند که باید سراغ هنرمند بروند و از هنر او برای ارتقای فرهنگ ایرانی-‌اسلامی استفاده کنند.

علیرضا زندی
خوشنویس و عضو رسمی انجمن خوشنویسان ایران