به وجود آمدن جامعه‌‎ی اسلامی و مسلمان از امور و دستورات الهی و آرزو‌های نبی مکرم اسلام حضرت ختمی مرتبت (ص) بوده است؛ جامعه‌ای که شاخصه‌ها و معیار‌های اصلی دولت و حاکمیت مرکزی آن براساس اصول دین مبین اسلام پایه‌ریزی شده باشد.

یقیناً نیل به چنین جامعه‌ای مستلزم رعایت قوانین و موازین و مقرراتی است که خداوند تبارک و تعالی در قرآن کریم آن‌ها را گوشزد کرده است.

بسیاری از این شاخصه‌ها صرفا به دولت و حاکمیت و سردمداران حکومت مربوط می‌شود و برخی دیگر از این خصائص و ویژگی‌ها همگانی‌تر هستند و اقشار مختلف جامعه را دربرمی‌گیرند.

ذیلا برخی از این شاخصه‌ها با تاکید بر جزء پنجم قرآن کریم برشمرده شده‎‌اند:

۱. مبارزه با ثروت‌های بادآورده: قرآن بر قدرتمند بودن دولت اسلامی در مبارزه با فساد اقتصادی و مالی تاکید موکدی دارد. کلام الله مجید بر انباشته نشدن ثروت در طبقه‌ای خاص از جامعه، عدم اختلاس و رباخواری تاکید میکند. در جزء پنجم قرآن تلویحا بر دورتر شدن طبقات اجتماعی از یکدیگر بر اثر فساد مالی اشاره داشته و میفرماید:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَکُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاض منکم وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیمًا.‌ای اهل ایمان، مال یکدیگر را به ناحق مخورید مگر آنکه تجارتی باشد که از روی رضا و رغبت کرده (و سودی برید)، و یکدیگر را نکشید، که البته خدا به شما بسیار مهربان است. (آیه ۲۹ از سوره‌ی نسا)

قرآن کریم اگر چه رباخواری را مضموم میداند، اما کسب روزی و رزق و سود حلال را تکریم کرده است.

۲. جلوگیری از تصدی مناصب توسط غرب گرایان: قرآن به اقشار مختلف جامعه‌ی اسلامی گوشزد میکند که مراقبت کنند تا بدانند ارکان سیاسی و اجتماعی سرزمین اسلامی را به دست چه کسانی میسپارند. قرآن تلویحا به مساله‌ی نفوذ اشاره دارد و میفرماید:

أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذینَ أُوتُوا نَصیباً مِنَ الْکِتابِ یُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَ الطّاغُوتِ وَ یَقُولُونَ لِلَّذینَ کَفَرُوا هؤُلاءِ أَهْدى مِنَ الَّذینَ آمَنُوا سَبیلاً
أولئِکَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللّهُ وَ مَنْ یَلْعَنِ اللّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصیراً

آیا ندیدى کسانى را که بهره اى از کتاب (خدا) به آنان داده شده، (با این حال) به «جبت» و «طاغوت» (بت و بت پرستان) ایمان مى آورند، و درباره کافران مى گویند: «آنها، از کسانى که ایمان آورده اند، هدایت یافته ترند»؟

آن‌ها کسانى هستند که خداوند، ایشان را از رحمت خود، دور ساخته است؛ و هر کس را خدا از رحمتش دور سازد، یاورى براى او نخواهى یافت. (سوره‌ی نسا آیات ۵۱ و ۵۲)

از آیات فوق چنین استنباط میشود که آگاهی اقشار جامعه نسبت به اوضاع و احوال آن جامعه میتواند راه نفوذ را بر دشمنان و بدخواهان جامعه‌ی الهی ببندد.

۳. ترویج فرهنگ احسان و نیکوکاری و سپاسگزاری: تشکر و سپاسگزاری کردن از آداب و رسوم ممدوح فرهنگ غنی اسلامی است. قرآن سپاسگزاری کردن مسلمین از یکدیگر را در رده‌ی سپاسگزاری کردن از پروردگار یکتا می‌داند و میفرماید:
وَإِذَا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ حَسِیبًا

هرگاه شما را تحیت و سلامی گفتند شما نیز باید به تحیت و سلامی بهتر از آن یا مانند آن پاسخ دهید، که خدا به حساب هر چیزی کاملاً خواهد رسید. (سوره‌ی نسا آیه‌ی ۸۶)

۴. کمک به نیازمندان و مظلومین سراسر جهان به ویژه جهان اسلام: فرهنگ اسلامی همواره به زکات و به یاد فقرا و نیازمندان و سمتدیدگان بودن عنایتی خاص داشته است. یکی از مواردی که جزء فلسفه‌ی روزه و روزه داری ذکر شده است همانا به یاد مستمندان بودن است. مولای متقیان حتی بران قاتل خود حقوقی قائل بودند؛ لذا در فرهنگ قرآنی کمک کردن به همنوعان (حتی پیروان سایر ادیان) جزء آیین اسلام و فتوت و جوانمردی یاد شده است. این خصیصه از خصائص برشمرده شده مختص به حاکمیت اسلامی نیست و تمام اقشار اسلامی باید بر احیاء این ویژگی مهم اهتمام داشته باشند. قرآن در این رابطه می‌فرماید:

وَمَا لَکُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هذه الْقَرْیَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ وَلِیًّا وَاجْعَلْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ نَصِیرًا

چرا در راه خدا جهاد نمی‌کنید و در راه (آزادی) جمعی ناتوان از مرد و زن و کودک که (در مکه اسیر ظلم کفارند و) دائم می‌گویند: بار خدایا، ما را از این شهری که مردمش ستمکارند بیرون آر و از جانب خود برای ما (بیچارگان) نگهدار و یاوری فرست. (سوره‌ی نسا آیه ۷۵).

قدر مسلم همه‌ی ارکان جامعه‌ی اسلامی چه دولت و حاکمیت و چه مردم با رعایت دستورات و توصیه‌های کتاب آسمانی می‌توانند جامعه‌ای شادتر، آرامتر و در نهایت مومنانه‌تر را برای نسل‌ها بعدی به میراث بگذارند.

علی عبدالصمدی / وقایع خبری