سپسیس، بیماری خطرناکی است که در اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی بدن نسبت به عفونت ایجاد می‌شود و به تدریج سراسر بدن را فرا می‌گیرد.

وقایع خبری – اولین گزارش جهانی سازمان بهداشت جهانی در مورد سپسیس (sepsis) نشان می‌دهد که تلاش برای مقابله با میلیون‌ها مرگ و معلولیت ناشی از این نوع عفونت به دلیل وجود فاصله جدی کشورها در رابطه با در اختیار داشتن دانش و اطلاعات درمان این بیماری با مشکل روبرو شده است. این شکاف اطلاعاتی به ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط عواقب وخیمی دارد.

بر اساس مطالعات بین المللی هر ساله بیماری عفونی یک میلیون نفر منجر به سپسیس می‌شود و میلیون‌ها نفر نیز دچار انواع معلولیت‌های مختلف می‌شوند. متأسفانه بسیاری از این قربانیان کودک هستند.

به نظر می‌رسد دسترسی به داده‌های بهتر در این باره یک نیاز جهانی است. بیشتر مطالعات منتشر شده در مورد سپسیس توسط بیمارستان‌ها و واحدهای مراقبت‌های ویژه در کشورهای با درآمد اقتصادی بالا انتشار یافته است. شواهد کمی از بقیه کشورهای جهان به سازمان بهداشت جهانی ارائه شده است.

علاوه بر این تعاریف مختلفی از سپسیس و معیارهای تشخیصی عفونت حاد، کدگذاری آن و حتی معیارهای ترخیص از بیمارستان وجود دارد که موجب می‌شود آمار واقعی جهانی مبتلایان دشوار و درک صحیح از بار واقعی جهانی سپسیس را دشوار نماید.

دکتر «تدروس آدانوم» مدیر کل WHO می‌گوید: جهان باید فوراً تلاش خود را برای بهبود داده‌ها در مورد بیماری سپسیس افزایش دهد تا همه کشورها بتوانند این وضعیت وحشتناک را به موقع شناسایی و درمان کنند. این به معنای تقویت سیستم‌های اطلاعات سلامت و اطمینان از دسترسی به ابزارهای تشخیصی سریع و مراقبت‌های با کیفیت از جمله داروها و واکسن‌های ایمن و ارزان قیمت است.

سپسیس در پاسخ به عفونت رخ می‌دهد. وقتی سپسیس زود تشخیص داده نشود و سریع کنترل نشود، می‌تواند منجر به شوک سپتیک، از کار افتادگی چند عضو و مرگ شود. بیمارانی که مبتلا به کووید۱۹ شدید و سایر بیماری‌های عفونی هستند، در معرض خطر بیشتری از ابتلاء به بیماری سپسیس قرار دارند و می‌میرند.

نیمی از افرادی که با سپسیس دوام می‌آورند، بهبودی کامل یافته و بقیه در عرض ۱ سال می‌میرند یا تحت تأثیر ناتوانی‌های طولانی مدت قرار می‌گیرند.

سپسیس یک عارضه جدی عفونی

سپسیس به طور نامتناسبی بر جمعیت آسیب پذیر تأثیر می‌گذارد: نوزادان تازه متولد شده، زنان باردار و افرادی که در مناطق فقیر زندگی می‌کنند. تقریباً ۸۵ درصد موارد سپسیس و مرگ‌های مربوط به سپسیس در این گروها اتفاق می‌افتد.

تقریباً نیمی از ۴۹ میلیون مورد سپسیس در هر سال در جهان در بین کودکان اتفاق می‌افتد و منجر به ۹.۲ میلیون مورد مرگ می‌شود. ما می‌توانیم با تشخیص به موقع و مدیریت بالینی مناسب از بسیاری از این موارد مرگ و میر جلوگیری نمائیم. این مرگ‌ها اغلب نتیجه بیماری‌های اسهالی یا عفونت‌های تنفسی تحتانی است.

عفونت‌های زایمان در زنان، از جمله عوارض ناشی از سقط جنین یا عفونت‌های بعد از سزارین، سومین علت شایع مرگ و میر مادران در جهان است. تخمین زده می‌شود که از هر ۱۰۰۰ زایمان، ۱۱ مورد از زنان به علت عفونت یا می‌میرند و یا اعضای خود را از دست می‌دهند.

این گزارش همچنین نشان می‌دهد که سپسیس غالباً ناشی از عفونت‌های محیط‌های بیمارستانی است. بر اساس آمارهای جهانی منتشر شده حدود نیمی (۴۹ درصد) از بیماران مبتلا به سپسیس در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستانها و تخمین زده می‌شود ۲۷ درصد از افراد مبتلا به سپسیس در بقیه بخش‌های بیمارستانی بیمارستان‌ها گرفتار عفونت منجر به سپسیس می‌شوند. ۴۲ درصد از افراد مبتلا به سپسیس در بخش‌های مراقبت‌های ویژه فوت کنند.

مقاومت ضد میکروبی یک چالش اساسی در درمان سپسیس است زیرا توانایی درمان عفونت‌ها، به ویژه در عفونت‌های مرتبط با مراقبت‌های بهداشتی را درمان را بسیار پیچیده می‌کند.

بهبود پیشگیری، تشخیص و درمان سپسیس

سرویس بهداشتی مناسب، در دسترس بودن آب با کیفیت و به طور کلی اقدامات پیشگیرانه مناسب بهداشتی و کنترل عفونت می‌تواند از سپسیس جلوگیری کرده و زندگی‌ها را نجات دهد. البته باید همراه با تشخیص به موقع، با مدیریت بالینی مناسب و مداخله در تحقق دسترسی بیمار به داروها و واکسن‌های ایمن و مقرون به صرفه تا ۸۴٪ از مرگ نوزادان در اثر سپسیس جلوگیری کرد.

سازمان بهداشت جهانی از جامعه جهانی چه می‌خواهد

۱- بهبود طرح‌های مطالعات تحقیقاتی مؤثر همراه با جمع آوری داده‌های با کیفیت بالا، به ویژه در کشورهای با درآمد کم و متوسط، افزایش سطح حمایت جهانی و اختصاص بودجه و ظرفیت‌های مناسب برای تحقیق و جمع آوری شواهد اپیدمیولوژیک در مورد بار واقعی بیماری سپسیس در جهان

۲- کشورها باید با اجرای سیستم‌های نظارتی استاندارد امکان شروع درمان در سطح مراقبت‌های اولیه و اجرای اقدامات عملی مطابق با طبقه بندی بین المللی بیماری‌ها (ICD-۱۱) و استفاده از برنامه‌های موجود درمان عفونت‌ها را بهبود بخشند.

۳- در دسترس قرار دادن ابزارهای تشخیصی سریع، مقرون به صرفه و مناسب، به ویژه برای سطح مراقبت‌های اولیه و ثانویه، برای بهبود شناسایی، نظارت، پیشگیری و درمان سپسیس.

۴- تعامل و آموزش بهتر کارکنان بهداشت و درمان و بهداشت به منظور جلوگیری از عفونت‌های ناشی از سپسیس، و به دنبال مراقبت‌های سریع برای جلوگیری از عوارض بالینی و شیوع بیماری‌های همه گیر.