وقایع خبری / پس از سه ماه از آغاز ماموریت علی رمضانی در خانه کتاب و ادبیات ایران و برگزاری برنامه هایی چون هفته کتاب و پاییزه کتاب ۱۴۰۰، این موسسه فرهنگی با یکی از بزرگترین ماموریت های خود، رو به رو شد. یکی از رویدادهای مهم و نوپای کتاب در ایران که ارمغان دوران قرنطینه کرونا و برگزار نشدن نمایشگاه فیزیکی کتاب تهران بود، نمایشگاه مجازی کتاب است. 

رمضانی در جایگاه رییس دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، مهمان گروه فرهنگی ایرنا بود و به سوالات خبرنگاران کتاب پاسخ داد.
وی با اشاره به سابقه و اهمیت نمایشگاه مجازی در شرایط کرونایی گفت: در دوران کرونا لازم بود دسترسی به آثار جدید فراهم شود، برای همین تجربه جدیدی به نام نمایشگاه مجازی کتاب، ایجاد شد. این تجربه جدید می تواند به بازارسازی جدید در حوزه کتاب منجر شود، بازاری که در کنار همه عرصه ها و سکوهای دیگر به مردم فرصت خرید کتاب می دهد.

رییس دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، با اشاره به روش‌های ارائه کتاب به مخاطبان، اظهار داشت: ما نمایشگاه حضوری کتاب حضوری را داشته‌ایم، نمایشگاه مجازی هم موضوعی بود که دولت آن را تجربه کرد. در این نمایشگاه با وضعیت‌های منحصر به فردی مواجه شدیم که در نمایشگاه حضوری نمی‌توانیم آن را تجربه کنیم، اولین مساله این بود که مردم از سراسر کشور به آثار ناشران دسترسی پیدا کردند، بعد از آن فرصت ناشران برابر بود و جاگیری یا اندازه غرفه ها اهمیتی نداشت. همه ناشران هر اثری را که تولید کرده بودند، می‌توانستند عرضه کنند، ۲۴ ساعته شدن زمان نمایشگاه نیز توانست موقعیت خوبی را برای دسترس پذیری عموم جامعه فراهم کند.

رمضانی ادامه داد: در نمایشگاه مجازی، زمان، مکان، فاصله جغرافیایی حذف و شرایط برابر و دامنه انتخاب مردم هم گسترده تر شد، ما در نمایشگاه های حضوری، برای تعداد مشخصی از ناشران می‌توانستیم غرفه تهیه کنیم و محدودیت‌هایی وجود داشت اما در نمایشگاه مجازی، نه تنها محدودیتی وجود ندارد، بلکه همه چیز رایگان است، در تجربه دوم هم همین شرایط را داریم. 

وی با برشمردن دستاوردهای نمایشگاه مجازی گفت: محصول همه این کارها، رفتن به سمت عدالت فرهنگی بود و اکنون باید آن را تثبیت کنیم و توسعه بدهیم، چرا که افرادی متقاضی خرید کتاب بودند که امکان استفاده و خرید از نماشگاه حضوری برایشان مهیا نبود اما از نمایشگاه مجازی به راحتی خرد کردند، با یارانه ای که بخشی از آن از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد و بخشی از طریق تخفیف شرکت ملی پست ایران تامین شد و برخی را هم ناشران پذیرفتند و بسته‌هایی به صورت رایگان ارسال می شد.

مدیرعامل خانه کتاب، اضافه کرد: در نمایشگاه مجازی هزینه‌ها کاهش پیدا کرد و امکان حضور بدون محدودیت ناشران از دیگر کشورها نیز فراهم شد، امسال هم در این رویداد تخفیف ۲۰ درصدی برای همه ناشران و ارسال رایگان پیش بینی شده است، به این معنی که کاهش زمان، هزینه، جست و جو، انتخاب و ارسال داریم.

رمضانی با بیان این که هزینه ارسال فاکتورهای کمتر از ۵۰ هزار تومان رایگان است، افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد تمام هزینه های این فرایند را می‌پردازد و برای ارقام بالاتر از این، بین ۱۰ تا ۲۵ درصد تخفیف دارد، به طور کلی این یک عملیات ملی است که دستگاه‌های مختلفی در کشور، درگیر آن هستند اما چون مجازی است، دیده نمی‌شود که پشت آن چه رویدادهایی است و دستگاه‌های متخلف تلاش می‌کنند که رویدادهای متفاوتی رقم زده شود. 

۸۰ مشکل نرم‌افزاری در سایت نمایشگاه برطرف شده است

رمضانی به برطرف شدن برخی مشکلات نخستین نمایشگاه مجازی در دومین تجربه این رویداد اشاره کرد و گفت: مجموعا ۸۰ مشکل نرم‌افزاری در بخش‌های مختلف نرم‌افزار، برای بهتر شدن سایت برطرف و بهبود نرم‌افزاری در بخش‌های مختلف نرم‌افزار انجام شد، از کاربرپسند شدن مجموعه نمایشگاه و سایت آن، تسهیل جست‌وجو و برطرف شدن مشکلاتی که در فرآیندهای حسابداری وجود داشت. برای خریداران حقوقی مثل کتابخانه دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی نیز امکان مجزایی فعال شد. 

وی ادامه داد: همچنین امکان به اشتراک‌گذاری صفحات کتاب برای هر فرد، فراهم شد، ارتباط سامانه نمایشگاه با سامانه پست کتاب ارتقا پیدا کرد و از مهم‌ترین ارتقائات دیگر امکان اضافه کردن کتاب‌ها به صفحه شخصی افراد است، بخش علاقه‌مندی هر فرد ایجاد شد و هر خریدار می‌تواند وارد نمایشگاه که می‌شود، هر کتابی که می‌خواهد را ببیند و به علاقه مندی‌های خود اضافه کرده و در روزهای بعد هزینه آن را بپردازد.

رییس دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، با اشاره به افزایش حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، گفت: در این دوره مجموع یارانه ای که تخصیص داده شد، بیش از ۶۰ درصد نسبت به نمایشگاه اول افزایش یافت و در بخش ارسال بسته ها نیز افزایش ۴۰ درصدی حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برای هزینه های پستی شاهدیم.

کتابفروشی‌ها به عنوان آخرین خط ارائه کتاب، باید تقویت شوند

رمضانی با اشاره به بخش فرهنگی نمایشگاه گفت: ما بخش فروشگاهی نمایشگاه را با تمرکززدایی از تهران به فرآیندی کشوری تبدیل کردیم، از مهم‌ترین کارهای این دوره این بود که باید بخش فرهنگی را هم اضافه کنیم. در ایام برگزاری نمایشگاه کتاب تهران در طبقه دوم مصلای تهران، سرای اهل قلم را داشتیم که نشست‌ها و رونمایی‌ها علاه بر غرفه های ناشران، در آن برگزار می شد. وقتی ما این دسترسی را فراهم کردیم که مردم از همه ایران بتوانند کتاب انتخاب کنند، باید مساله معارفه و ترویج کتاب را هم به سراسر کشور می‌بردیم.

وی اضافه کرد: در این راستا امسال چند پویش عمومی ایجاد شده و تشکل‌های نشر، ناشران، سازمان‌ها و دستگاه‌های مختلف، در سطح کشور با محوریت اداره فرهنگ و ارشاد استان‌ها، برنامه‌هایی را ترجیحا حضوری با رعایت پروتکل‌ها در شهرهای مختلف، با همکاری خود ناشران در دفتر آنان خواهند داشت. برنامه های فرهنگی از افزوده های جدی نمایشگاه مجازی کتاب خواهد بود.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، در پاسخ به این سوال که آیا برای کتابفروشی‌ها هم جایی در نظر گرفته شده است، گفت: بالتبع وقتی فضایی در کشور عمومی می شود، تقاضا در این بخش بالا می‌رود ، اگر ما کتاب را دسترس‌پذیر و تقاضای عمومی برای آن ایجاد کردیم، فروش کتابفروشی ها نیز طبیعی است. هر چند باید تاکید کنم همچنان بیشترین یارانه‌ای که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، می پردازد، به کتابفروشی‌ها در طرح‌های فصلی است و این نکته قابل توجهی به شمار می‌آید.

وی ادامه داد: ما باید به جایی برسیم که کتابفروشی‌ها به عنوان آخرین خط ارائه کتاب، تقویت شوند اما امروز در موقعیتی نیستیم که بگوییم در مجموع رویدادهای کشور می‌شود همه برنامه‌ها را کنار گذاشت و روی کتابفروشی‌ها تمرکز کرد. اکنون باید هم نیاز مردم به کتاب برطرف شود و هم کتابفروشی ها در کشور گسترش پیدا کنند. 

نمایشگاه مجازی جایگزین هیچ کدام از حلقه‌های موجود و تجربه شده در حوزه نشر نیست

رمضانی، نقش رسانه ها در ترویج کتاب را مهم دانست و اظهار داشت: اگر بخواهیم برای ترویج کتاب در کشور اتفاقی بیفتد باید با بال رسانه روی بدهد، ما رسانه را بال پرواز کتاب می دانیم، اگر قرار باشد کتاب وارد ذهن و خانه مردم شود باید رسانه ها کارهای جدی تری انجام دهند.در ایام نمایشگاه فیزیکی، رسانه ها محیطی داشتند که در آن حاضر بودند و هر روز خبرهای مختلفی داشتند، استودیویی برای اخبار تصویری داشتند اما فرآیند کاری که در نمایشگاه مجازی صورت می‌گیرد، می طلبد که رسانه ها به گونه دیگری نگاه کنند، ما هم بستری را فراهم کنیم که بتوانند این کار را انجام بدهند. در دفتر ناشران، کتابفروشی‌ها، انجمن‌های نشر، سالن های سازمان های مختلف فرهنگی و…  شرایطی را فراهم کنیم که رسانه‌ها آن را بازتاب دهند.

وی با اشاره به اهمیت دیگر رویدادهای حوزه کتاب، بیان کرد: نمایشگاه مجازی جایگزین هیچ کدام از حلقه های موجود و تجربه شده در حوزه نشر نیست، یعنی جایگزین نمایشگاه حضوری نخواهد بود، چون نمایشگاه فیزیکی ویژگی هایی دارد که نمی توانیم آن را در نمایشگاه مجازی فراهم کنیم. نکته مهم این است که نمایشگاه مجازی را با خودش مقایسه کنیم، اکنون که فرصت برابر فراهم شده است، برنده های رقابت کسانی هستند که خودشان کتاب هایشان را خوب به مردم معرفی و با مخاطب ارتباط برقرار می کنند. 

وی با اشاره به روش هایی که مردم باید حجم عظیم تولیدات کتاب را بشناسند و آن چه می خواهند را انتخاب کنند، گفت: کتاب هایی که رسانه ها معرفی کردند و یا درباره آن نقدی خوانده اند، مخاطب بیشتری دارند، از اینجاست که بعد از صنعت نشر، حلقه ترویج و تبلیغ مساله اساسی تری خواهد شد و رسانه ها نقش جدی تری بازی می کنند. این موضوع جدید نیست، در نمایشگاه حضوری هم کسانی که بازارسازی کرده بودند و آثارشان شناخته شده بود فروش می کردند اما اینجا تاثیر تبلیغات بیشتر است.

رمضانی با اشاره به زمان نمایشگاه مجازی کتاب، عنوان کرد: امسال از ۲۹ دی ماه سایت برای دیدن کتاب ها باز می شود و فرصت مخاطب برای استفاده توسعه پیدا می کند. خود نمایشگاه هم از سوم بهمن تا دهم برقرار خواهد شد.