• منصوره اتحادیه
• مورخ، نویسنده، استاد دانشگاه و ناشر

کتاب و کتابخوانی از مهم‌ترین ملزومات زندگی امروز است؛ عادتی مهم که برای نهادینه شدن آن در فرهنگمان به همراهی جدی نظام آموزشی، حتی فراتر از اقداماتی که اهالی رسانه یا دیگر وزارتخانه‌هایی نظیر ارشاد انجام می‌دهند نیاز است. چرایی ضرورت کتابخوانی را هم باید در ذات آن جست‌و‌جو کرد؛ اینکه می‌گویم باید کتاب خواند تنها هدف آثار تاریخی یا پیگیری دیگر حوزه‌های جدی نیست. همین رمان خواندن هم به‌رغم ظاهر صرفاً سرگرم‌کننده‌اش مملو از فواید بیشماری است. کتاب خواندن حتی اگر به ادبیات داستانی محدود شود دریچه نگاهمان را گسترش می‌دهد؛ تجربه‌های زیستی‌مان را زیاد می‌کند و به ما یاد می‌دهد در موقعیت‌های مختلف چه واکنش و عکس‌العملی داشته باشیم. از سوی دیگر وقتی نسل نوجوان و جوانمان کتاب بخوانند متوجه می‌شود که تاریخ بشر مملو از مشکلاتی همچون قحطی‌ها، شیوع بیماری‌های کشنده همه‌گیر و حتی جنگ‌هایی در سطح جهانی است؛ اتفاقاتی که با وجود سختی‌های بی‌شماری که رقم‌زده‌اند بالاخره تمام‌ شده و مردم از آنها گذر کرده‌اند. این مسأله بویژه در شرایط امروز که همه از خطرات بیماری کرونا نگران هستیم می‌تواند امیدبخش باشد؛ حداقل از این طریق متوجه می‌شویم که هیچ‌کدام از این سختی‌ها قرار نیست برای ابد گریبانمان را نگه‌ دارند و روزهای خوب هم فرامی‌رسد.

این روزها که شاهد برپایی دوره دیگری از هفته کتاب هستیم بهترین فرصت است تا اهالی رسانه با همراهی همه آن‌هایی که کاری از عهده‌شان ساخته است افرادی که هنوز به قشر کتابخوان نپیوسته‌اند را متوجه ضرورت این عادت دلپذیر اما مهم و اثرگذار کنند. ازجمله این اقدامات می‌تواند پوشش همزمان و پررنگ خبرهای هفته کتاب از سوی عموم نشریات و رسانه‌ها و همچنین نصب بیلبوردهای تبلیغاتی با محتوای متناسب در سطح شهرها باشد؛ مردم وقتی طی رفت و آمدهای خود با تبلیغ‌های اینچنین روبه‌رو شوند خواه ناخواه تحت تأثیر قرار می‌گیرند. البته مسئولان شهری هم دقت کنند که این بیلبوردها تنها به تهران محدود نشود چرا که این شهر و استان به‌اندازه کافی طی سال در کانون توجه قرار دارد و اتفاقاً اقداماتی از این دست باید بیشتر متوجه نقاطی غیر از کلانشهرهایمان شود. اقداماتی همچون روز نمادین کتابگردی که چند سالی است شاهد برپایی آن هستیم هم کار مؤثری در جلب‌ توجه مردم به کتاب و کتابفروشی‌هاست.

هرچند که از نتیجه طرح‌های تخفیف فصلی کتاب همچون پاییزه کتاب هم نباید غافل شد؛ تزریق یارانه‌های این‌چنینی به مخاطبان کتاب در شرایط فعلی، هم تا حدی برای اوضاع نشر خوب است و هم برای مردم که توانایی اقتصادی‌شان کم شده است. به ویژه که به سبب گرانی‌ها، قیمت کتاب با افزایش زیادی روبه‌رو شده و این قبیل طرح‌های تخفیف فصلی می‌توانند به کتابخوانان در خرید آثار موردعلاقه‌شان کمک کند. برگزاری هفته کتاب از سوی دیگر می‌تواند فرصتی برای جلب‌توجه بیشتر مسئولان به مشکلات حوزه نشر را هم فراهم کند تا از این طریق گام‌هایی برای بهبود شرایط نامطلوب این عرصه برداشته شود.

اما نکته مهمی که ابتدای بحث به آن اشاره شد و جا دارد که تأکید مضاعفی بر آن شود ضرورت همراهی نظام آموزشی و بویژه آموزش‌وپرورش با فعالان عرصه کتاب است. امیدوارم اقدامات مؤثری همچون ویژه‌برنامه‌های خاصی که برای هفته کتاب در نظر گرفته شده تنها به این هفت روز محدود نشود و ما در تمام سال شاهد تلاش برای تبلیغ و معرفی کتاب باشیم؛ آن روزی که کتاب به جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی‌مان تبدیل شود می‌توان به بهبود آینده این سرزمین امیدوار شد.