فعالان حوزه روابط عمومی باید قدرت «تبیین‌گری» و «تحلیل‌گرایی» داشته باشند تا بتوانند ارتباط دوسویه‌ای را بین سازمان خود و مخاطبان آن برقرار کنند، چراکه شاید یکی از دلایل اصلی که مردم جامعه نسبت به عملکرد سازمان‌ها احساس نارضایتی کرده و حتی برنامه‌ها و سیاست‌های کاری آن‌ها را نمی‌پذیرند؛ عدم توانایی تبیین آن برنامه‌ها و یا سیاست‌های اتخاذ شده نزد مخاطبان آن سازمان باشد.

دکتر آرش شایسته‌نیا از مدرسان دانشگاه و از مؤلفان کتاب‌های رشته «روابط عمومی» در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت ۲۷ اردیبهشت روز جهانی ارتباطات و روابط عمومی، با بیان تاریخچه آغاز فعالیت روابط عمومی‌ها در جهان به آغاز این رشته در ایران پرداخت و اظهار کرد: تاریخ تولد روابط عمومی در جهان به سال ۱۹۰۶ میلادی و با نام «آی‌وی‌لی» از فارغ‌التحصیلان دانشگاه پرینستون که خود به کار و فعالیت خبرنگاری در نیویورک مشغول بود گره خورده است. این روزنامه‌نگار همان کسی است که اولین دفتر روابط عمومی را در نیویورک تأسیس و راه‌اندازی کرد و با صدور اعلامیه‌ای به نام «اعلامیه اصول» هدف عمده روابط عمومی‌ها را اطلاع رسانی به مردم بیان کرد. روابط عمومی در ایران اما عمری کمتر از یک صد سال دارد به طوری که می‌توان گفت اولین نهاد یا مؤسسه‌ای که پایه‌گذار روابط عمومی در ایران بوده؛ شرکت نفت در سال ۱۳۲۷ است.

وی بیان کرد: اگر چه این رشته پس از ابتدای راه‌اندازی در آمریکا تاکنون بالنده‌تر شده و دانشکده‌ها و یا اندیشکده‌های معتبر جهانی هر ساله با برگزاری سمپوزیوم‌های علمی برای رشد و ارتقای واقعی این «هنر» و «علم» سرمایه‌گذاری می‌کنند اما در ایران شاهد نگاه و توجه جدی به آن نیستیم و تنها به برگزاری مناسبتی این رشته علمی دانشگاهی بسنده شده است.

این پیشکسوت حوزه روابط عمومی که تاکنون ۲ جایزه از جشنواره انتشارات روابط عمومی را در کارنامه کاری خود دارد؛ ادامه داد: در یک نگاه کلی باید تاریخ فعالیت روابط عمومی را در ایران به ۲ مقطع «پیش از پیروزی انقلاب اسلامی» و «پس از انقلاب اسلامی» تقسیم‌بندی کرد که واکاوی آن در مقطع نخست؛ یعنی «پیش از پیروزی انقلاب اسلامی» نیازمند یک گفت‌وگو مفصل دیگری است، مقطع دوم نیز باید به ۲ بخش اساسی «دوران جنگ تحمیلی هشت ساله» و «پس از جنگ تحمیلی» مورد بررسی قرار گیرد.

وی گفت: وظایف روابط عمومی‌ها در دوران جنگ تحمیلی بیشتر تبلیغاتی بوده و تلاش داشته‌اند تا توطئه‌ها و دسیسه‌های تبلیغاتی جبهه دشمن را خنثی و بلااثر کنند؛ اما همزمان با پایان جنگ تحمیلی و آغاز دوران سازندگی فعالیت روابط عمومی‌ها شکل دیگری به خود گرفت و عملاً از حالت تک بعدی یعنی  تبلیغات و اطلاع رسانی صرف خارج و  آرایش جدیدی یافت که همگام با این تغییر و تحول مراکز علمی و دانشگاهی تلاش کردند تا ضمن ارتقاء سواد و توان علمی فعالان این حوزه، نسبت به جذب علاقه‌مندان در قالب دانشجو در دانشگاه‌ها اقدام کنند که این تلاش همچنان ادامه داشته و دانشگاه‌ها در حال تربیت نیروی متخصص در مقاطع کارشناسی ارشد یا دکتری هستند.

این مدرس درس سواد رسانه در دانشگاه فرهنگیان خاطرنشان کرد: با این همه اما باید به این نکته هم اشاره شود که متأسفانه با راه‌اندازی این رشته با گرایش‌های گوناگون در واحدهای دانشگاهی علمی و کاربردی در سراسر کشور، تربیت نیروی متخصص از محور اصلی خود خارج شد.

وی تصریح کرد: از آن جا که برای تمامی واحدهای دانشگاهی علمی و کاربردی در سراسر کشور استاد متخصصی که دارای تجارب عملی و مدرک تحصیلی مرتبط با این رشته وجود نداشته و یا رؤسای بعضی از این مراکز بدون توجه به تخصص علمی و عملی استادان، تنها با هدف کسب درآمد دانشجویان زیادی را جذب می‌کنند این رشته مهم و ارزشمند نابود می‌شود و شاید بتوان گفت که یکی از دلایل اصلی که بسیاری از مدیران سازمان‌ها و یا دستگاه‌های اداری دولتی توجهی به جذب نیروی تربیت شده در این رشته را ندارند همین موضوع باشد.

شایسته‌نیا افزود: چراکه این دسته از مدیران نیز به خوبی به این مهم دست یافته‌اند که بسیاری از فارغ‌التحصیلان این رشته تحصیلی که از مراکز علمی کاربردی فارغ‌التحصیل شده‌اند؛ تنها دارای مدرک دانشگاهی بوده اما از کوچکترین و یا ابتدایی‌ترین توانایی تولید اخبار که از بدیهی‌ترین و در عین حال اصلی‌ترین وظیفه کارشناس روابط عمومی است؛ برخوردار نیستند.

وی با اشاره به اینکه فعالان حوزه روابط عمومی باید قدرت «تبیین‌گری» و «تحلیل‌گرایی» را داشته باشند تا بتوانند ارتباط دوسویه‌ای را بین سازمان خود و مخاطبان آن برقرار کنند، اظهار کرد: شاید یکی از دلایل اصلی که مردم جامعه نسبت به عملکرد سازمان‌ها احساس نارضایتی کرده و حتی برنامه‌ها و سیاست‌های کاری آن‌ها را نمی‌پذیرند؛ عدم توانایی تبیین آن برنامه‌ها و یا سیاست‌های اتخاذ شده نزد مخاطبان آن سازمان باشد. فعالان حوزه روابط عمومی اگر تنها به دنبال «توجیه‌گری» باشند؛ تنها به «تبلیغات» مجموعه خود مشغول شده و تصور می‌کنند که همین تبلیغات می‌تواند نقاط منفی مدیر و یا مجموعه‌ای را که در آن مشغول فعالیت هستند؛ نزد افکار عمومی امحا کند.

این دانش‌آموخته دکترای رسانه ضمن تأکید بر ارتقای «سواد روابط عمومی» به‌طور همزمان از سوی فعالان حوزه روابط عمومی و مدیر یک مؤسسه یا مجموعه در هر بخشی اعم از دولتی یا خصوصی، گفت: اگر مدیر یک مؤسسه یا یک مجموعه با توجه به توانمندی‌های علمی خود در حوزه روابط عمومی، از کارشناسان و فعالان این حوزه در مجموعه مدیریتی خود حمایت جدی داشته باشد و به این باور دست یابد که حمایت و پیروی از برنامه‌های علمی مدون شده از سوی کارشناساسان و فعالان حوزه روابط عمومی می‌تواند پلی برای برقراری ارتباط خوب و در عین حال سازنده با مخاطبان مجموعه تحت مدیریت او باشد، می‌توان گفت روابط عمومی یک سازمان در مسیر درست قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: در صورتی که مدیر یک مجموعه بتواند با کمک تیم حوزه روابط عمومی در مجموعه خود این احساس خوب را به مخاطبان منتقل کند؛ بی‌شک آن مخاطب نه تنها از شمایل یک «منتقد سخت» خارج شده بلکه آن مجموعه را جزئی از خود دانسته و نه تنها برای رفع مشکل آن مجموعه بلکه برای رشد، بالندگی و پویایی آن تلاش خواهد کرد.

شایسته‌نیا در پایان خاطرنشان کرد: برای رسیدن به این موقعیت فعالان و کارشناسان فعال در حوزه روابط عمومی یک مجموعه یا نهاد در هربخشی باید ضمن تدوین نظام ارتباطی منسجم و در عین حال شفاف در تغییر فرهنگ غلط سازمانی از کارمند محوری به مشتری‌مداری گام بردارند.