یبوست زمانی رخ میدهد که حرکات روده سخت و یا کمتر از حالت عادی باشد و فرد در تخلیه روده بزرگ مشکل داشته باشد.
فعالیت طبیعی و حرکات روده در افراد مختلف، متفاوت است. بعضی افراد مجبورند روزانه سه بار به دستشویی بروند، برخی دیگر فقط هفته ای چند بار.اما اگر برای ۳ روز یا بیشتر، شکمتان کار نکند، کمی طولانی است. معمولا بعد از گذشت ۳ روز، خروج مدفوع سخت تر و سخت تر می شود.

یبوست به دلایل زیادی ممکن است اتفاق بیفتد، مانند زمانی که مدفوع خیلی آهسته از روده بزرگ عبور می کند. هر چه هضم غذا در دستگاه گوارش کند تر انجام شود، حجم بیشتری آب توسط روده بزرگ جذب میشود و در نتیجه عمل دفع مدفوع سخت تر میشود.

گاهی اوقات، یبوست ناشی از انسداد در روده بزرگ است. در این حالت، فرد به مراقبت فوری پزشکی احتیاج دارد. در موارد دیگر ، ممکن است به دلیل کمبود فیبر یا آب باشد.

در این مقاله علل اصلی یبوست و نحوه درمان یا پیشگیری از آن توضیح داده می شود.

  علائم آن کدامند؟

علائم اصلی آن عبارتند از:

• دفع سخت مدفوع
• زور زدن و احساس فشار هنگام مدفوع
• مدفوع کردن کمتر از حد معمول
• مدفوع بدخیم ، خشک یا سخت

سایر علائم عبارتند از:

• درد و گرفتگی در شکم
• احساس نفخ
• حالت تهوع
• بی اشتهایی

همچنین ممکن است احساس کنید که برای خالی کردن روده خود، به فشار دادن روی شکم یا استفاده از انگشت، برای خارج کردن مدفوع نیاز دارید.

  چرا دچار یبوست میشویم؟

موارد زیر برخی از دلایل عمده یبوست است:

 کمبود فیبر در رژیم غذایی

افرادی که میزان زیادی فیبر در رژیم غذایی دارند، کمتر دچار یبوست می شوند.

این امر به این دلیل است که فیبر باعث ایجاد حرکات منظم روده می شود، به خصوص هنگامی که فرد آن را با هیدراتاسیون مناسب ترکیب کند، یعنی به میزان کافی آب بنوشد.

غذاهای پر فیبر شامل:

• میوه ها
• سبزیجات
• غلات کامل
• آجیل و خشکبار
• عدس ، نخود و سایر حبوبات

غذاهایی که کم تر دارای فیبر میباشند، شامل موارد زیر هستند:

• غذاهای پرچرب مانند پنیر ، گوشت و تخم مرغ
• غذاهای بسیار فرآوری شده مانند نان سفید
• فست فود ها و چیپس

 عدم فعالیت جسمانی

سطح پایین فعالیت بدنی نیز ممکن است منجر به یبوست شود.

برخی از مطالعات گذشته نشان داده اند که افراد دارای توانایی جسمی ، از جمله دونده های ماراتن ، نسبت به سایر افراد کمتر دچار یبوست می شوند ، اگرچه دلایل دقیق این امر نامشخص است.

افرادی که چندین روز یا چند هفته در رختخواب یا در صندلی نشسته اند ، ممکن است خطر یبوست بیشتری داشته باشند.

 مصرف برخی از داروها

همچنین برخی از داروها می توانند خطر یبوست را افزایش دهند، که عبارتند از:

• داروهای تسکین دهنده درد: مواد مخدر شامل کدئین (موجود در استامینوفن در تیلنول شماره ۳) ، اکسیکودون (اکسی کانتین) و هیدرومارفون (دیلاوید) .
• ضد افسردگیهای سه حلقه ای:که شامل آمیتریپتیلین (الاویل) و ایمی پرامین (توفرانیل) میشود.
• ضد تشنج های خاص: نمونه هایی شامل فنیتوئین (دیلانتین) و کاربامازپین (Tegretol) است.
• مسدود کننده های کانال کلسیم:که سبب کاهش فشار خون میشوند و انواع خاصی از آنها ضربان قلب را پایین می آورند. مانند دیلتیازم (Cardizem) و نیفدیپین (Procardia).
• آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم: که شامل Amphojel و Basaljel میشود.
• آنتی اسیدها حاوی کلسیم: برای نمونه Tums یکی از آنها است.
• ادرارآورها: این دارو ها مایعات اضافی را از بدن خارج می کنند. که شامل هیدروکلروتیازید (Hydrodiuril) و furosemide (Lasix) هستند.
• مکمل های آهن: پزشکان این موارد را برای درمان کم خونی فقر آهن تجویز می کنند.

  سندرم روده تحریک پذیر

افراد با مشکل عملکردی روده ، مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، خطر ابتلا به یبوست بیشتری نسبت به افراد فاقد این بیماری دارند.

ممکن است فردی که دچار IBS این علائم را داشته باشند:

• درد شکم
• نفخ
• تورم در ناحیه شکم
• تغییر در دفعات یا قوام مدفوع

با وجود IBS ، یبوست می تواند به مرور زمان در نوسان باشد. اگر یبوست وجود نداشته باشد ، در عوض ممکن است فرد دچار اسهال شود.

اگرچه درمان این بیماری اغلب شامل تغییرات رژیم غذایی و مصرف داروها است، تحقیقات نشان می دهد که مصرف عرق نعنا به عنوان داروی گیاهی نیز بسیار نافذ است.

 کهولت سن

با افزایش سن، شیوع یبوست افزایش می یابد. حداکثر ۴۰ درصد افراد سالخورده در جامعه ممکن است یبوست را تجربه کنند.

علت دقیق این امر هنوز ناشناخته است. ممکن است به محض افزایش سن افراد، مواد غذایی بیشتر از دستگاه گوارش عبور کند. همچنین بسیاری از افراد کم تحرک می شوند و این ممکن است عامل  یبوست شود.

شرایط پزشکی، داروها و مصرف کم فیبر یا آب ممکن است از دیگر عواملی باشد که با افزایش سن منجر به یبوست می شود.

 تغییر کردن تغذیه یا فعالیت های روزمره

به عنوان مثال وقتی شخصی سفر می کند، روال معمول زندگی او تغییر می کند. این می تواند بر دستگاه گوارش تأثیر بگذارد. دانشمندان در مقاله ای از سال ۲۰۰۸ روی ۸۳ نفر در مورد تغییرات گوارشی که در سفر به خارج از ایالات متحده تجربه کرده بودند، تحقیق کردند.

نتایج نشان داد که ۹٪ از افراد هنگام عزیمت به کشور دیگری یبوست را تجربه کرده اند.

تغییر در وعده های غذایی، تغییر زمان خواب و حمام کردن در زمان های مختلف، و به طور کلی تغییر سبک زندگی، می تواند خطر یبوست را افزایش دهد.

 استفاده بیش از حد از ملین ها

برخی افراد نگران این هستند که به اندازه کافی به دستشویی نمی روند، برای رفع این مشکل، ملین مصرف می کنند. ملین ها می توانند به حرکات روده کمک کنند، اما استفاده منظم از برخی ملین ها باعث می شود بدن به عملکرد خود عادت کند.

این ممکن است باعث شود فرد وقتی دیگر نیازی به آنها ندارد، به مصرف ملین ادامه دهد. همچنین ممکن است فرد برای رسیدن به همان اثر به دوزهای بالاتر نیز نیاز داشته باشد.

به عبارت دیگر ، ملین ها می توانند عادت ایجاد کنند – خصوصاً ملین های تحریک کننده – این بدان معناست که هرچه فرد به ملین ها بیشتر وابسته باشد، در صورت متوقف کردن استفاده از آنها، خطر یبوست بیشتر می شود.

استفاده بیش از حد از ملین ها می تواند منجر به موارد زیر شود:

• کم شدن آب بدن
• اختلال در تعادل الکترولیت ها
• آسیب دیدن اندام داخلی

برخی از این عوارض می توانند تهدید کننده زندگی شوند. به همین دلیل، افراد قبل از شروع استفاده از ملین، باید با یک متخصص بهداشت و درمان مشورت کنند.

 جلوگیری کردن از مدفوع

اگر شخصی هنگامی که احساس مدفوع دارد به دستشویی نرود و جلوی مدفوع خود را بگیرد، ممکن است این حس به تدریج از بین برود تا زمانی که دیگر نیازی به رفتن به دستشویی نداشته باشند.

با این وجود هر چه مدت تأخیر بیشتر شود، مدفوع خشک تر و سخت تر می شود. این امر خطر انقباض مدفوع را افزایش می دهد.

 کمبود آب بدن

نوشیدن منظم آب کافی می تواند به کاهش خطر یبوست کمک کند.

مایعات مناسب دیگر شامل آب میوه های طبیعی و آب سبزیجات و سوپ های آبکی هم میتوانند به رفع کم آبی بدن کمک کنند.

توجه به این نکته ضروری است که برخی مایعات می توانند خطر کمبود آب بدن را افزایش داده و یبوست را برای برخی از افراد بدتر کنند. به عنوان مثال، افرادی که مستعد یبوست هستند، باید میزان مصرف نوشابه های کافئین دار، قهوه و الکل را محدود کنند.

 مشکلات کولورکتال

برخی شرایط که بر روده بزرگ تأثیر می گذارد، می تواند مانع عبور و مرور مدفوع شود و این امر منجر به یبوست می شود.

یرخی از این شرایط عبارتند از:

• تومورهای سرطانی.
• فتق.
• بافت اسکار.
• دیورتیکولیت، به التهاب دیورتیکول های جداره روده به خصوص روده بزرگ گفته می‌شود.
• تنگی کولورکتال، که باریک شدن غیر طبیعی روده است.
• بیماری التهابی روده (IBD).

 سایر شرایط:

•شرایط عصبی: مولتیپل اسکلروز ، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، آسیب های نخاعی و انسداد مزمن روده می تواند منجر به یبوست شود.

•شرایطی که عملکرد هورمونی، الکترولیت یا عملکرد کلیه را درگیر می کند: این موارد شامل اورمی، دیابت، هیپرکلسمی و کم کاری تیروئید است.

•انسداد روده: اگر تومور قسمتی از دستگاه گوارش را فشرده یا فشرده کند ، ممکن است منجر به انسداد روده شود.

• شرایطی که بر دستگاه گوارش تأثیر می گذارد: یبوست می تواند با بیماری سلیاک، IBD و سایر بیماری های التهابی ایجاد شود.
•درمان سرطان: شیمی درمانی و داروهای تسکین دهنده درد، می توانند باعث یبوست شوند.

  یبوست در کودکان و نوزادان

یبوست بعضی اوقات می تواند کودکان و نوزادان را تحت تأثیر قرار دهد. بخش های زیر در مورد جزئیات بیشتر بحث می کند:

 نوزادان

ماده ی سبزرنگ جنینی که نخستین مدفوع نوزاد را تشکیل می دهد.

اگر نوزادی، در طی ۴۸ ساعت پس از تولد، مکونیوم را که اولین مدفوع جامد و سبز رنگ نوزاد است، را دفع نکند، ممکن است به بیماری هیرشپرونگ مبتلا باشد.

هیرشپرونگ، شرایطی است که سلولهای عصبی خاصی از بخشی از روده بزرگ از دست می روند. مدفوع قادر به حرکت در جلو در ناحیه آسیب دیده روده بزرگ نیست، که باعث به عقب برگشتن مدفوع می شود.

یک پزشک معمولاً قادر به مشاهده این علائم است و جراحی را به عنوان درمان توصیه می کند. در بیشتر موارد ، چشم انداز برای نوزادانی که با این بیماری متولد می شوند، مناسب است.

 نوزادان چند ماهه

اگر یک شیر خوار تا یک هفته مدفوع نکرد، این معمولاً مشکلی ندارد. شیرخواران با شیر مادر معمولاً یبوست را تجربه نمی کنند.

اما، اگر والدین یا مراقبان کودک نگرانی در مورد حرکات روده کودک دارند ، می توانند از مشاوره پزشکی استفاده کنند.

مواردی که معمولاً یبوست ممکن است رخ دهد:

• هنگامی که یک کودک برای اولین بار شروع به غذا خوردن می کند.
• هنگام از شیر گرفتن
• هنگام از پوشک گرفتن و یادگیری استفاده از دستشویی
• در زمان استرس

اگر شیرخوار در حال حاضر از غذای جامد تغذیه می کند، ممکن است در رژیم غذایی به فیبر و آب بیشتری احتیاج داشته باشد. میوه می تواند گزینه مناسبی باشد. با این حال، نباید کودکان را مجبور به خوردن غذا کنید، زیرا این امر می تواند باعث استرس یا افزایش آن شود.

در هنگام آموزش دستشویی کردن، اگر کودک احساس استرس کند، ممکن است یبوست ایجاد شود، به خصوص اگر تغییراتی در زندگی روزمره کودک رخ دهد، مانند سپردن او به مهد کودک. برای جلوگیری از ایجاد استرس در کودک باید به او وقت و زمان کافی بدهید و او را در این امر به عجله نیاندازید.

جدا از عدم دفع مدفوع، برخی از علائمی که نشان دهنده یبوست در کودکان است شامل موارد زیر است:

• سفت شدن شکم
• انرژی کم
• کاهش اشتها
• کج خلقی و بهانه گیری

  یبوست در بارداری

به گفته یک منبع، حدود ۴۰٪ از زنان در دوران بارداری یبوست را تجربه می کنند.
که دلایل آن عبارتند از:
• تغییرات هورمونی
• تغییرات جسمی، مانند فشار رحم روی روده ها
• تغییر رژیم غذایی یا فعالیت بدنی

بسیاری از خانم ها در دوران بارداری مکمل های آهن مصرف می کنند. که می تواند به یبوست و تغییرات دیگر در عادات روده کمک کند.

  دیگر عوامل یبوست

همچنین، نگه داشتن باد معده و جلوگیری از خالی کردن آن، استرس، داروهای آنتی اسید که کلسیم یا آلومینیوم دارند، اختلالات اشتها، مشکل اعصاب و ماهیچه های دستگاه گوارش و تیروئید کم تحرک (کم کاری تیروئید) میتوانند از دیگر عوامل یبوست یا تشدید کننده آن باشند.

  عوارض ناشی از یبوست

عوارض ناشی از یبوست
یبوست به خودی خود می تواند ناراحت کننده باشد، اما به طور معمول تهدید جدی به حساب نمی آید.
با این حال، اگر نشانه ای از یک بیماری اساسی زیربنایی، مانند سرطان روده بزرگ باشد یا اگر شروع به آسیب بیشتر کند می تواند به مشکل تبدیل شود.
آسیب هایی که در اثر یبوست شدید ایجاد می شود شامل موارد زیر است:
• خونریزی مقعدی بعد از زور زدن
• شکاف مقعد ( ایجاد یک چاک کوچک در اطراف مقعد )
• تورم بواسیر، که نشان دهنده ملتهب شدن رگ های خونی در مقعد است.
• انقباض مدفوع، هنگامی که مدفوع خشک میشود و در روده و مقعد جمع می شود، که موجب گرفتگی و احساس درد در مقعد میشود.
از دیگر عوارض احتمالی آن می توان به کاهش کیفیت زندگی و افسردگی اشاره کرد.
مراجعه پزشک و مشاوره با او ممکن است به جلوگیری از عوارض خطرناک یبوست کمک کند.

  نحوه درمان

یبوست معمولاً بدون نیاز به درمان نسخه ای، برطرف می شود. در بیشتر موارد، ایجاد تغییر در سبک زندگی – مانند ورزش بیشتر، خوردن فیبر بیشتر و نوشیدن آب بیشتر – می تواند کمک کند.

ملین ها می توانند علائم را در کوتاه مدت بهبود بخشند، اما افراد باید با احتیاط و فقط در مواقع ضروری از آنها استفاده کنند. این امر به این دلیل است که برخی از ملین ها می توانند دارای عوارض جانبی شدید باشند.

سازمان غذا و داروی (FDA) از مردم می خواهد قبل از استفاده این دارو ها از پزشک خود مشورت بگیرند و دستورالعمل های موجود در برچسب را با احتیاط دنبال کنند.

اگر یبوست ادامه یابد، افراد باید به پزشک مراجعه کنند. آنها ممکن است به داروهای قوی تری نیاز داشته باشند. پزشک همچنین ممکن است هر بیماری ای را که میتواند زمینه ساز یبوست باشد را آزمایش کند.

ثبت سابقه حرکات روده، خصوصیات مدفوع، رژیم غذایی و سایر عوامل ممکن است به یافتن یک درمان مناسب کمک کند.

 ملین ها

برخی از ملین ها بدون نیاز به نسخه، و برخی دیگر با یک نسخه از پزشک در دسترس هستند.

در صورت ایجاد تغییر در شیوه زندگی، استفاده ا از ملین بی فایده است. بهتر است قبل از استفاده با پزشک خود مشورت کنید.

در زیر برخی ملین ها و نرم کننده های مدفوع وجود دارد که ممکن است به رفع یبوست کمک کند:

مکمل های دارای فیبر: همچنین به عنوان ملین های فله ای شناخته می شوند، این ممکن است ایمن ترین گزینه باشد. FiberCon یک نمونه از انواع این مکمل ها است. مردم باید اینها را با آب زیادی مصرف کنند.

محرک ها: که باعث می شود عضلات داخل روده از نظر ریتمیک منقبض شوند. Senokot یک نمونه از آنهاست.

روان کننده ها: اینها به مدفوع کمک می کند تا به راحتی از طریق روده بزرگ حرکت کند.

نرم کننده های مدفوع: این ها مدفوع را مرطوب می کنند. نمونه های آن عبارتند از کولاسه و سورفک.

میخواهیم در اینجا یک ملین طبیعی را معرفی کنیم که میتوانید با خیال راحت از آن استفاده کنید و علاوه بر درمان یبوست به پیشگیری از  مهمترین عوامل یبوست یعنی استرس، رفلاکس معده و اختلالات اشتها کمک چشمگیری میکند. برای رفع مشکلات هضم مانند نفخ، ناراحتی شکم و یبوست، گلاب بنوشید.

برای نتیجه دهی بیشتر و موثرتر تکه های آلو را شب تا صبح در گلاب بخیسانید سپس صبح ناشتا آنرا میل نمایید.

سایر گزینه های درمانی

اگر مسهل ها مؤثر نباشند، ممکن است پزشک نیاز داشته باشد که مدفوع آسیب دیده را به صورت دستی یا جراحی از بین ببرد.

اگر یبوست به درمان پاسخ ندهد یا علائم دیگری وجود داشته باشد، پزشک ممکن است یک مطالعه تصویربرداری شکمی – مانند سی تی اسکن ، اسکن MRI یا اشعه ایکس – را پیشنهاد کند تا ببیند آیا به دلیل روند یک بیماری که زمینه ساز یبوست است، انسداد در روده وجود دارد یا خیر.

در صورت وجود، ممکن است فرد برای رفع آن به داروهای خاص نسخه یا جراحی نیاز داشته باشد. بسته به نتایج آزمایشات و پاسخ شخص به درمان پزشکی یا جراحی، ممکن است به درمان بیشتری نیز نیاز داشته باشد.

 داروهای طبیعی

برخی از روش های رفع یبوست بدون استفاده از دارو که به دلیل حداقل بودن عوارض جانبی طرفداران بی شماری دارند، شامل موارد زیر است:

  افزایش فیبر

بزرگسالان باید هر روز ۲۵ تا ۳۱ گرم فیبر بخورند. میوه و سبزیجات تازه و همچنین غلات غنی شده دارای فیبر بالایی هستند.

افزودن مواد حجیم کننده حاوی فیبر به وعده های غذایی می تواند به نرم شدن مدفوع و عبور راحت تر آنها کمک کند. یک گزینه این است که یک قاشق غذاخوری سبوس گندم را روی غلات صبحانه بپاشید یا آن را به ماست یا اسموتی اضافه کنید.

  نوشیدن آب

نوشیدن آب کافی می تواند به هیدراته کردن بدن و جلوگیری از یبوست کمک کند.

 روغن بادام
روغن بادام شیرین یک ملین طبیعی است، که می تواند به پیشگیری و درمان یبوست کمک کند. روزانه ۲ قاشق غذا خوری روغن بادام شیرین را به سالاد یا غذای خود اضافه کنید، بهتر است تا زمان بهبودی این روش را به کار ببرید.
 ورزش منظم
این امر می تواند به منظم تر بودن فرآیندهای بدن از جمله دفع مدفوع کمک کند.
  ایجاد روال
یک مکان و زمان معمول روز را برای رفتن به دستشویی، خواب و سایر فعالیت هایتان داشته باشید.
  جلوگیری از نگه داشتن مدفوع
پاسخ به خواسته های بدن برای دفع مدفوع می تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.
انتخاب پوزیشن مناسب برای مدفوع راحت تر
برخی از افراد اگر پاهای خود را روی یک سکوی کوتاه مانند یک پله بگذارند، راحت تر می توانند در هنگام حرکات روده ای مدفوع خود را تحریک کنند تا راحت تر عمل دفع انجام گیرد.
 داروهای مکمل و جایگزین
سایر روشهای درمانی احتمالی شامل طب سوزنی، ماساژ، داروهای گیاهی و سوزاندن موکسا روی پوست بدن است که باعث تحریک نقاط طب سوزنی با گیاه برنجاسف است.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ به این نتیجه رسید که طب سوزنی و داروهای گیاهی ممکن است کمک کنند، اما برای تأیید سودمندی این روشها، شواهد بیشتری لازم است.
گفته می شود، استفاده از داروهای گیاهی پیچیده است و افراد باید همیشه قبل از امتحان هر چیز جدیدی با پزشک مشورت کنند، زیرا این امر می تواند عوارض جانبی داشته باشد.
  روغن زیتون
روغن زیتون یکی از بهترین روش های خانگی برای درمان یبوست می باشد؛ این روغن یک ملین طبیعی است که با افزایش حرکات روده به پیشگیری و درمان یبوست کمک می کند.
 روغن کرچک
خواص قدرتمند ملینی موجود در روغن کرچک، آن را به یکی از درمان‌های خانگی و طبیعی موثر برای یبوست تبدیل کرده‌اند. تنها کافی است هنگام صبح یک قاشق چای خوری روغن کرچک میل کنید. البته توجه داشته باشید، زنان باردار نباید از این روش برای درمان یبوست‌شان استفاده نمایند.

 چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائم زیر نیز ایجاد شود، افراد باید در مورد یبوست به دنبال مراقبت های پزشکی باشند:
• یبوستی که ناگهان و بدون دلیل روشن شروع شود.
•  مداوم باشد  بدون این که سبک زندگی تغییر کرده باشد.
• مشاهده خون در مدفوع یا خونریزی از روده.
• درد مداوم در شکم یا کمر.
• دفع گاز معده به سختی باشد.
• تب.
• استفراغ.
• کاهش وزن غیر منتظره.

  خلاصه

یبوست یک اتفاق شایع است که می تواند ناشی از عادتهای غذایی، شرایط پزشکی و طیف وسیعی از عوامل دیگر باشد.

در صورت امکان، بهتر است با استفاده از داروهای خانگی مانند خوردن فیبر بیشتر، نوشیدن آب بیشتر و ورزش منظم، آن را برطرف کنید.

اگر فردی علائم و ناراحتی های شدید داشته باشد، اگر  به طور ناگهانی این بیماری بروز کند، یا اگر علائم بدتر شود، باید به پزشک مراجعه کنید.