کرونا سبک زندگی فردی و اجتماعی همه ما را تغییر داده است، بسیاری از افراد با تغییرات به‌وجود آمده کنار آمده‌اند و برخی دیگر هنوز در فاز انکار به‌سر می‌برند، اما چه بخواهیم و چه نخواهیم باید به زندگی همراه با کرونا عادت کنیم، همانطور که به زندگی درکنار آنفلوآنزا و دیگر بیماری‌های واگیردار عادت کرده‌ایم و تلاش کردیم تا خود را با این شرایط وفق دهیم. کرونا غیراز تغییر در شرایط زندگی فردی و اجتماعی فضای شهری را نیز تغییر داده است و کم‌کم شهروندان به این تغییرات خو گرفته‌اند و مقاومت کمتری در برابر تغییرات ناخواسته‌ای که تمام زندگی‌شان را تحت‌الشعاع قرار داده، انجام می‌دهند. البته با دستیابی به واکسن کرونا امیدها برای برگشت به زندگی عادی بیشتر شده است اما روانشناسان و جامعه‌شناسان معتقدند باید مسئولان جامعه را برای عبور از شرایط سخت کرونا و زندگی در دوران پساکرونا و کاهش فشارهای این دوران آماده کنند.
 اردشیر گراوند، جامعه‌شناس با بیان اینکه نمی‌توان جامعه را در ایام شیوع کرونا و پساکرونا به حال خود رها کرد، گفت: کرونا تجربه تلخی برای تمام جوامع بود و شاید تا سالیان سال این تلخی در ذهن شهروندان باقی بماند و عوارض سوئی را بر جای بگذارد. او با اشاره به اینکه باتوجه به شیوع کرونا و عوارض ناشی از آن، تمام شهروندان نیاز به فرایند مشاوره روانی، اجتماعی و فرهنگی دارند، گفت: عوارض روانی- عاطفی این پدیده برای جامعه، خانواده‌ها و خصوصا سالمندان بسیار سنگین بوده و هست و نمی‌توان جامعه را در این روزها و خصوصا در ایام پساکرونا به حال خود رها کرد. به‌گفته گراوند، در یک سال گذشته بسیاری از افراد درگیر این ویروس شده و یا عزیزان خود را از دست دادند یا بسیاری از خانواده‌ها به‌دلیل شرایط نامساعد اقتصادی با آسیب‌هایی مواجه شده‌اند و به همین دلیل مددکاران اجتماعی و جامعه‌شناسان باید مدل‌هایی را برای بازگشت به زندگی معمولی و سازوکار تطبیق با شرایط زندگی پساکرونایی ارائه دهند چراکه احتمالا یک مدل زندگی جدید را در پساکرونا خواهیم داشت. کرونا باعث شد تا سبک و سیاق زندگی مردم نسبت به قبل از آن تفاوت‌هایی را داشته باشد.
 این جامعه‌شناس ادامه داد: ۳نوع بررسی باید در این‌باره انجام شود، نخست، تجربیات فرد به فرد انسان‌هاست که این تجربیات از فردی به فرد دیگر متفاوت است، سطح دوم بررسی سبک زندگی خانوارها در تعاملات و رفت‌وآمدهاست که مددکاران اجتماعی باید وارد این مقوله شوند و در نهایت بررسی نظام کلی اجتماعی است که جامعه‌شناسان باید برنامه‌ریزی کنند که چگونه می‌توانیم به زندگی قبل از کرونا برگردیم. او با اشاره به اینکه براثر فشارهای کرونا شاهد خمودگی در جامعه بودیم، گفت: بخشی از این خمودگی برای فضای تعاملی است که در این ماه‌های اخیر از آن محروم شدیم و بخشی دیگر مربوط به شرایط اقتصادی جامعه است که همین نامساعد شدن شرایط اقتصادی نیز باعث شد تا تعاملات بین خانوارها کمتر از گذشته شود. شرایط اقتصادی و ملزومات زندگی در دوره کرونا در ماه‌های اخیر دست به‌دست هم دادند و باعث شدند تا بخش عمده‌ای از مردم تعاملاتشان را تعطیل و یا کم کنند.
همین مسئله اگر به همین شدت ادامه داشته باشد، به‌دلیل اختلال در تعاملات فرهنگی و اجتماعی مردم شاهد بروز بیماری‌های روان در جامعه خواهیم بود؛ باید مسئولان، نهادهای اجتماعی و… با کمک جامعه‌شناسان و کارشناسان به‌دنبال راه‌هایی برای شادی در جامعه باشند. همانطور که برای تامین واکسن مورد نیاز جامعه تلاش‌های گسترده‌ای صورت گرفته باید چندین برابر آن تلاش کنیم تا بتوانیم روح و روان مردم را به زندگی عادی برگردانیم در غیراین صورت شاهد گسترش بیماران روحی در ایام پساکرونا خواهیم بود. نشاط اجتماعی و اقداماتی در این راستا مهم‌ترین نیاز امروز جامعه ماست.
علیرضا سرحدی، نیز با بیان اینکه محدودیت‌های اجتماعی در روابط بین فردی و زندگی شهری تأثیر‌گذار است، گفت: ما در هفته‌های گذشته به‌دلیل شرایط ویژه کرونایی که در کشورمان حاکم بود، زندگی شبانه را از دست دادیم و زندگی روزانه نیز به تبع همین محدودیت شبانه، محدود شده است، با نزدیک شدن به ساعات شب هر کجا غیراز منزلمان هستیم را ترک می‌کنیم و به خانه می‌رویم و همین مسئله باعث شده تا اضطراب و استرس بیشتری را تجربه کنیم. او در گفت‌وگو با همشهری ادامه داد: با شیوع کرونا دورهم جمع‌شدن‌های خانوادگی و دوستانه که تا پیش از این به نوعی سبک زندگی ایرانی محسوب می‌شد، به اقدامی ضدپروتکل‌های بهداشتی تبدیل شد و چنانچه فردی میهمانی برگزار کند، از سوی جامعه به‌عنوان کاری زشت درنظر گرفته می‌شود و مورد نکوهش اطرافیان قرار می‌گیرد که البته در این شرایط واکنش درستی است ولی باید درنظر داشت که جامعه ایران، جامعه‌ای به‌هم پیوسته است و بخش مهمی از رفتارهای ما در معاشرت با خانواده، دوستان و… تعریف می‌شود. از سوی دیگر پاندمی کرونا تورم و افزایش قیمت‌ها را تشدید کرده است و شاهد گسترش بیکاری هستیم؛ چالش‌هایی که البته در کشورهای دیگر هم شاهد آنها هستیم ولی باتوجه به تحریم‌ها مشکلات ما عدیده‌تر از دیگر کشورهاست.
او ادامه داد: ما در جامعه شاهد افزایش اضطراب‌ها، ترس‌ها، خشم‌ها و مشکلات ناشی از چالش‌های ماه‌های گذشته هستیم و به اعتقاد من این وضعیت محدودیت ساعت‌های رفت‌وآمد و همچنین کاهش دیدارهای خانوادگی و دوستانه (اگر چه که به‌دلیل حفظ سلامت افراد است) ولی به روح و روان جامعه آسیب زده و در ادامه صدمه خواهد زد. خانواده‌ها از یکدیگر دور شده‌اند و فعالیت‌های اجتماعی کم و کمتر شده است و برای حل این موضوعات باید برنامه‌ریزی شود و پیشنهادهایی به جامعه ارائه دهیم.

به‌گفته سرحدی، حاکمیت و در کنار آنها مدیران شهری باید با برنامه‌ریزی‌های دقیقی شرایطی را ایجاد کنند که مردم با حفظ پروتکل‌ها و بدون نگرانی در مکان‌هایی مثل بوستان‌ها، کوه‌های اطراف شهرها، تفرجگاه‌ها و… حضور شاد داشته باشند تا شاهد کاهش فشار روانی در سطح جامعه باشیم.
 الان مدت‌های مدیدی است که کودکان به‌دلیل شرایط کرونایی در خانه مانده‌اند و بهترین ایام عمرشان در چهار دیواری خانه سپری می‌شود و آینده خوبی در انتظار آنها نیست، اما مدیران می‌توانند با کمی تدبیر و البته زیرنظر ستاد ملی مقابله با کرونا کارهایی را برای تخیله انرژی کودکان و بازی آنها با همسالانشان فراهم کنند. همچنین باید شرایطی برای افزایش روابط بین فردی خانواده‌ها و افراد در این روزها و برگزاری دور همی‌ها با رعایت پروتکل‌ها مهیا شود.
تقی ابوطالبی احمدی، روانشناس نیز با بیان اینکه رخدادها در اجتماعات انسانی و خانواده‌ها و… تأثیرات مثبت با منفی دارند، گفت: فضای زندگی انسان باید سرشار از آسایش، آرامش، رفاه، امنیت و سلامتی باشد و این موارد از نعمات بزرگ است؛ اما نباید این نکته را فراموش کرد که اقتضای زندگی انسانی قرار گرفتن در خوف و رجا، سلامتی و بیماری و بودن‌ها و نبودن‌هاست. این مشاور خانواده ادامه داد: انسان به‌گونه‌ای آفریده شده که توانایی تطبیق با شرایط مختلف را دارد و می‌تواند انتظارات خود را با توجه به شرایط تعدیل کند.
 شیوع کرونا نیز واقعیتی است که بخشی از مباحث آن قابل پیش‌بینی بود و بخشی دیگر از آن غیرقابل پیش‌بینی و به همین دلیل باید در مقابل آن انعطاف به خرج دهیم و با مقاومت کردن در برابر شرایطی که تمام جهان به آن گرفتار شده‌اند، کاری را نمی‌توان پیش برد و باید تاب‌آوری در جامعه افزایش پیدا کند.

مهدیه تقوی‌راد- خبرنگار