* آرش شایسته نیا ، مدیر انتشارات رویای آبی

پرونده فروش پاییزه کتاب سال یک هزار و وچهارصد با فروش ۲۸ میلیارد تومانی کتاب در ایران بسته شد که این رقم  با توجه به تورم تمامی محصولات در کشور که ریالی را در جیب  سرپرستان خانوار باقی نمی گذارد ؛ رقمی قابل ملاحظه به شمار می رود که نگاهی به آمار فروش کتاب در فروش پاییزه در سال های ۹۹ ، ۹۸ و ۹۷ مبین این موضوع است . مردم ایران در پاییزه کتاب سال ۱۳۹۹ ، ۲۰میلیارد ، در پاییزه کتاب ۱۳۹۸  ، ۱۰ میلیارد و در پایزه کتاب ۱۳۹۷ ۹ میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان خرید داشته اند . اما آن چه نباید در این تجزیه و تحلیل از آن غافل شد ، تعداد نسخه های به فروش رفته کتاب است .

در پاییزه کتاب امسال ۴۲۰ هزار نسخه کتاب به فروش رفته است که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته شاهد افت فروش ۳۷ هزار نسخه ای کتاب هستیم . در پاییزه کتاب سال ۱۳۹۹ ۴۵۸ نسخه کتاب به فروش رسیده است که با یک حساب سرانگشتی  می توان به این نتیجه مهم رسید که اگرچه فروش کتاب در پاییزه امسال ۸میلیارد تومان بیش تراز سال گذشته بوده است اما به دلیل استقبال مردم نبوده و تنها دلیل افزایش میزان فروش گران شدن بهای کتاب در سال‌‌های اخیر است و این یعنی اگر چه امسال از نظر میزان فروش افزایش داشته‌‌ایم اما از نظر تعداد کتاب‌‌های فروخته شده دچار افت بوده‌‌ایم ؛ نکته‌‌ای که از نظر گسترش فرهنگ مطالعه مثبت تلقی نمی‌شود.

بنا به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین ، در فروش پاییزه ۱۴۰۰ قزوین ۱۳ کتاب فروشی در طرح مشارکت داشته اند که که بابت فروش خود ۴۷۴ میلیون ریال یارانه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کردند. در این دوره از فروش فصلی کتاب در قزوین ؛ تعداد ۴۵۳۱ نسخه کتاب به مبلغ  دومیلیارد و ۳۷۰ میلیون ریال ازسوی همشهریان  قزوینی خریداری شده است .

بررسی نمودار پر‌‌‌‌فروش‌‌ ترین استان‌‌ها براساس تعداد کتاب نشان می‌دهد بعد از تهران، خراسان رضوی با فاصله ۱۱‌هزار و ۶۷۴ نسخه قرار گرفته است. استان خراسان رضوی با ۱۱۹ کتابفروشی در پاییزه کتاب ۱۴۰۰ مشارکت داشته است که این جایگاه برای استان خراسان رضوی، به‌‌ دلیل تعداد کتابفروشی‌‌های مشارکت کننده از یک سو و وجود مراکز علمی ، دانشگاهی از سوی دیگر ، دور‌‌ از انتظار نبود. رتبه سوم این شاخص به استان اصفهان تعلق گرفته است که فاصله قابل ‌توجه یک هزار نسخه‌‌ای با استان خراسان رضوی داشته است . استان های قم ، فارس و گیلان نیز با فروش های مختلف در رتبه‌‌های چهارم، پنجم و ششم قرار گرفته و سهم قابل ملاحظه ای در میزان فروش کتاب در طرح پاییزه کتاب داشته اند .

یک آمار جالب و قابل توجه ؛ کتابفروشی ماه‌‌پیشونی تهران (شعبه باغ کتاب) به همراه دنیای کتاب قم، بیشترین فروش را داشتند، این دو کتابفروشی در طول طرح همراه یکدیگر در جایگاه اول و دوم بودند، بیشتر از ۱۰‌هزار جلد کتاب در دنیای کتاب قم و ۹۹۱۱ جلد کتاب در ماه‌‌پیشونی تهران به فروش رسید. در کتابفروشی‌‌های پاتوق کتاب شهرکرد، ۷۴۷۹ جلد و کلبه کتاب جهرم، ۶۱۹۱ جلد و کتاب فرازمند رشت، ۶۰۹۰ جلد کتاب به فروش رسیده است.

در طرح پاییزه کتاب امسال ، خریداران می‌توانستند کتاب‌های تالیفی مورد نظر و نیاز خود را با یارانه ۲۰درصدی و کتاب‌های ترجمه شده را با یارانه ۱۵ درصدی از کتابفروشی‌های عضو طرح در سراسر کشورخریداری کنند. سقف مجاز خرید ۳۰۰ هزار تومان و سقف یارانه خرید برای هر خریدار  شصت هزار تومان تعیین شده بود. 

اگرچه بنا به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی ابتدای سال ۱۴۰۰ تا زمان اجرای فروش پاییزه کتاب  ۳۵۹ عنوان کتاب در استان قزوین به زیور طبع آراسته و منتشر شده است و در طول دو سال گذشته ۲۰ ناشر هم به ناشران استان قزوین اضافه شده است و بر اساس جدیدترین مطالعات انجام شده مردم قزوین با ۱۲ ساعت و ۵۸ دقیقه مطالعه در ماه سومین مردم کتابخوان کشور بعد از استان‌های یزد و قم هستند   ( پایگاه خبری وقایع خبری ،  شناسه ۲۷۲۶۳ ، ۲۷ آبان ماه ۱۴۰۰) اما ناشران قزوین حال خوبی ندارند و نیازمند حمایت های همه جانبه با نگاهی برابر و نه جناحی و خطی هستند.