دکتر مرضیه وحید دستجردی دبیر ستاد ملی جمعیت امروز در سومین رویداد جایزه ملی جوانی جمعیت که با حضور مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور در سالن اجلاس سران برگزار شد با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر ضرورت توجه عالمانه به موضوع جمعیت، اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب معتقدند «حرکت ما در مسیر جمعیت باید حرکتی صحیح، منطقی، خردمندانه و عالمانه باشد چراکه ۲۰ تا ۳۰ میلیون جمعیت که نیمی از آن کهنسال باشد، برای دشمنان بهترین چیز است.»

وی افزود: رئیس‌جمهور نیز بارها بر اهمیت مسئله جمعیت تأکید داشته‌اند و معتقدند «اگر همه دستگاه‌های مسئول با ستاد ملی جمعیت همراهی کنند، رفع چالش جمعیتی کشور دشوار نخواهد بود. لازمه اجرای قانون جوانی جمعیت، باور، عزم و اراده مدیران است».

وحید دستجردی با اشاره به اهمیت نهاد خانواده، تصریح کرد: ازدواج، اتحاد قانونی، شرعی و پذیرفته‌شده اجتماعی میان زن و مرد است که نقش کلیدی در تشکیل خانواده و ثبات اجتماعی ایفا می‌کند و زمینه‌ساز رفاه، افزایش جمعیت و تقویت پیوندهای انسانی است و ارتقای سلامت، شادی، رونق اقتصادی، نظم اخلاقی از جمله آثار مثبت خانواده‌محوری است.

دبیر ستاد ملی جمعیت گفت: در نتایج پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان، ۹۶.۷ درصد شرکت‌کنندگان با گزاره «مادری یک فضیلت است» موافق بوده‌اند.

ضرورت توجه به سیاست‌های کلان در حوزه جمعیت

وی در ادامه به سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و افزود: افزایش نرخ باروری به بیش از سطح جانشینی، رفع موانع ازدواج، تحکیم خانواده، ترویج سبک زندگی اسلامی-ایرانی، ارتقای امید به زندگی، تکریم سالمندان و توانمندسازی جمعیت در سن کار از جمله سیاست‌های کلان در حوزه جمعیت است.

وحید دستجردی، حفظ و جذب جمعیت در روستاها و مناطق مرزی، مدیریت مهاجرت، رصد مستمر سیاست‌های جمعیت، کاهش سن ازدواج، حمایت از زوج‌های جوان و تربیت نسل سالم و کارآمد را از دیگر محورهای مورد تأکید رهبر معظم انقلاب در سیاست‌های کلی جمعیت برشمرد.

ضرورت توجه دستگاه‌ها به پیشران‌های ازدواج و فرزندآوری

دبیر ستاد ملی جمعیت اظهار کرد: امید به آینده، اشتغال پایدار و تأمین مسکن از مهم‌ترین مؤلفه‌های مؤثر در پویایی جمعیت و از پیشران‌های اساسی ازدواج و فرزندآوری است. به اعتقاد من، موضوعاتی مانند وضعیت مجردین، تشویق ازدواج، توجه به متأهلین بدون فرزند، کاهش فاصله بین ازدواج و تولد نخست، کاستن فاصله میان فرزندان، مدیریت مهاجرت، مقابله با روند سالمندی، جبران کمبود نیروی کار مولد و بازتوزیع جمعیت متناسب با آمایش سرزمینی و تقویت روستاها از جمله موارد اساسی و مغفول مانده در سیاست‌گذاری‌های جمعیتی است که نشان از ضرورت حرکت و برداشتن گام‌های اساسی، عملیاتی و جدی تر توسط دستگاه‌ها در راستای حل، تسریع و تسهیل مسائل دارد.

مهاجرت پسران روستایی؛ عامل اصلی تجرد دختران روستایی

وی با اشاره به داده‌های سرشماری سال ۱۳۹۵ گفت: بر اساس آمار، نسبت تجرد در میان دختران روستایی بیشتر از دختران شهری است، در حالی که در مورد پسران، این نسبت در مناطق شهری بالاتر از مناطق روستایی است. یکی از دلایل مهم افزایش تجرد در میان دختران روستایی، مهاجرت پسران روستایی به شهرهاست؛ موضوعی که باید به‌صورت دقیق مورد تحلیل قرار گیرد و در سیاست‌های دولتی و حاکمیتی لحاظ شود.

وحید دستجردی با ارائه آماری از روند تغییرات ازدواج از ابتدای دهه ۸۰ تاکنون، به افزایش سهم سالمندان از جمعیت کشور و کاهش میزان باروری کل در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: این روندها نیازمند توجه جدی و برنامه‌ریزی هدفمند هستند و به زعم کارشناسان میانگین تعداد فرزندان ایده‌آل از نگاه خانواده‌های ایرانی، دیدگاه جوانان درباره فرزندآوری و عوامل مؤثر بر تمایل آنان به داشتن فرزند، از جمله شاخص‌هایی است که باید مبنای طراحی سیاست‌های حمایتی قرار گیرد.

دیدگاه جوانان درباره فرزندآوری و عوامل مؤثر بر آن

دبیر ستاد ملی جمعیت افزود: بر اساس یافته‌های نظرسنجی‌ها، شرایط اقتصادی مناسب، حمایت‌ها و تسهیلات رفاهی دولت و نبود نگرانی از آینده فرزندان از جمله مهم‌ترین مؤلفه‌های مؤثر بر تمایل جوانان به فرزندآوری است همچنین علاقه به بچه‌دار شدن، حمایت خانوادگی در نگهداری از فرزند، عدم تداخل وظایف فرزندپروری با برنامه کاری و باورهای دینی و مذهبی از دیگر عواملی است که جوانان ایرانی از آن به‌عنوان دلایل تمایل به فرزندآوری یاد کرده‌اند.

وحید دستجردی با اشاره به نتایج پیمایش ملی ارزش‌ها و نگرش‌های جوانان در سال ۱۴۰۳ گفت: بر اساس آمار، ۱۱.۷ میلیون دختر و ۱۲.۹ میلیون پسر زیر ۲۰ سال در کشور هنوز ازدواج نکرده‌اند. این ساختار سنی جوان، فرصتی ارزشمند برای آینده جمعیت کشور محسوب می‌شود که امیدواریم با همکاری وزارت آموزش و پرورش و سایر نهادهای ذی‌ربط، راهکارهای مؤثری برای آموزش و تحقق سیاست‌های جمعیتی در نظر گرفته شود تا بتوانیم از این ظرفیت بزرگ جوانان در مسیر رشد و پویایی کشور بهره ببریم.