* مژگان جزی زاده کریمی،مدیر روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

وقایع خبری / تا پیش از این، همه دانش پزشکی را جزیی از مایملک جدا نشدنی پزشکان می دانستیم، یعنی هرآنچه فراگرفتنی است مربوط به پزشک و پرستار است اما حالا کارشناسان آموزش حوزه علوم پزشکی معتقدند، اندکی و گزیده ای از دانش پزشکی حالا سهم عموم مردم است. مردم نمی توانند در این فرآیند منفعل باشند، حداقل انتظار از عموم مردم، آگاهی است، آگاهی برای هرگونه اقدام صحیح در فرآیند تشخیص و درمان، این گزیده ای از سواد سلامتی است.

  اگر امروز با سواد نیستید اگر تنها به خواندن و نوشتن و توان استفاده از گجت ها دل خوش کرده اید، باید برای سلامتی جسمی و روحی تان نیز به اندازه کافی با سواد شوید تا اسیر انواع اتفاق های ناگوار برای خود و نزدیکانتان نشوید. سواد سلامتی از آن آگاهی های مهم و حیاتی است که باید برای آن تلاش کرد. حالا باید چه کار کرد؟

خود را در معرض هر نوع اطلاعات موثق در حوزه سلامتی و درمان قرار دهید. اگر امروز دارویی را تهیه کردید، بی امان خود را برای تنظیم ۶ و ۸ ساعت های مصرف آماده نکنید، قدری حوصله کنید و بروشور داخلی آن را کاملاً مطالعه کنید، شما باید بتوانید عوارض احتمالی دارویی را با شرایط خود تطبیق دهید و موارد خطر احتمالی را با پزشک در میان بگذارید؛ این یکی از تمرین هایی است که شما در کلاس سواد سلامتی باید تمرین کنید. این گوشه ای از تلاش شما برای این کلاس مهم است.

 این داستان وقتی به جاهای باریک تر می رسد که بسیاری از مردم به دلیل نداشتن آگاهی کافی، امروز در دام شایع ترین سرطانها قرار گرفته اند. سرطان هایی که به دلیل زمان های طلایی درمان، نیاز به تشخیص به موقع و درمان فوری دارند. در کشور ما سالانه بین ۷۰ تا ۱۰۰ هزار نفر به سرطان مبتلا می شوند که تعداد زیادی از این جمعیت بدلیل عدم خود مراقبتی و شناخت کافی از عوامل بماری زا هم اکنون با این درد دست و پنجه نرم می کنند. از جمله آنها سرطان های دستگاه گوارش است که یکی از شایع ترین بیماری ها در بین مردان ایرانی است و متاسفانه به دلیل سرعت تکثیر در بدن، می تواند در مدت کوتاهی، فرد را از بین ببرد.

 تشخیص عمده این نوع سرطان ها وابسته به افراد و شناخت آنها به نکات مهم در مورد این نوع بیماری است تا به محض تغییر در متابولیسم بدن، سریعا به پزشک مراجعه کنند. اما تلخی قصه از آنجایی است که وقتی با بسیاری از بیماران در پژوهشکده بیماری های گوارش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مواجه می شویم، از گفتن تغییرات مزاجی و تغیر در رنگ مدفوع و هر آنچه مربوط به سیستم گوارش می شود خود داری می کردند؛ این ناآگاهی از علایم مهم در ابتلا به بیماری و احساس شرم در تغییرات جسمی، موجب ابتلا و مرگ بسیاری از هموطنان بر اثر سرطان در سال های اخیر شده است.

 هر چند در میانگین جهانی، سن شیوع سرطان بالای ۷۰ سال تعیین شده است اما اخیرا سن ابتلا به برخی سرطان های روده ای در کشورهای ایران، مصر و اردن به زیر ۵۰ و ۴۰ سال رسیده است که زنگ خطر جدی برای خانواده ها و جمعیت میانسال به صدا در آمده است. با ارتقاء سواد سلامتی و مشارکت عمومی مردم در این برنامه می توان از خسارات جبران ناپذیر این بیماری پیشگیری کرد.

 به همین سبب پژوهشکده بیماری های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی طرح غربالگری رایگان افراد در معرض خطر این بیماری را آغاز کرده و با انجام کولونوسکپی های دوره ای و همچنین آموزش عمومی به جوامع هدف، قدم های موثری را برداشته است. این پژوهشکده معتقد است آگاهی عمومی و خودمراقبتی، می تواند ابزار بسیار مهم و کارگشایی باشد. همچنین سواد سلامتی عرصه های گوناگونی دارد که باید به یک جریان در رسانه های حوزه سلامت و متولیان سلامت تبدیل شود تا بهترین اثربخشی را داشته باشد.

 این سواد به درک متقابل بیمار و سیستم درمان کمک می کند تا به هدف نهایی که هدفی مشترکی برای هر دو قشر است، به راحتی دست پیدا کرد.در عین حال اما نباید اسیر سودجویانی شد که از طریق رسانه های مختلف سوء استفاده می کنند و بر موج نگرانی مردم سوار می شوند تا سود های کلان به جیب بزنند. این سودجویان اغلب با تلقین نگرانی های کاذب به مردم، نشانه های اشتباه و غیرعلمی منتشر می کنند و از روش های غیر استاندارد برای درمان استفاده می کند.

 سواد رسانه ای حالا ابزار مهم دیگری است که به کمک سواد سلامتی می آید تا قدرت تشخیص سره از ناسره را آسان کند. بهترین منبع برای دریافت آگاهی و ارتقاء سواد سلامتی، کلام شفاهی پزشکان متخصص و توصیه هایشان است. رسانه هایی را باید انتخاب کرد که مربوط به یک پایگاه علمی است، وب سایت های دانشگاه های علوم پزشکی، مراکز درمانی آموزشی دولتی و سرویس های علمی بسیار از خبرگزاری ها منابع موثق و قابل اطمینانی است که به ما کمک می کنند. از امروز به راحتی از مطالب سلامتی و پزشکی نگذرید