میثم لطفی

 همزمان با همه‌گیری ویروس کرونا در جهان و آسیب‌های وارد شده به مشاغل مختلف، مجمع جهانی اقتصاد (WEF) این هفته گزارشی را منتشر کرد و در مورد آینده اقتصاد کشورها توضیح داد. این مجمع جهانی با بررسی‌هایی که انجام داده است به این نتیجه رسیده که روبات‌ها ظرف پنج سال آینده روی انبوه مشاغل و کسب و کارها اثر می‌گذارند و بسیاری از آنها را از بین می‌برند.
برای به دست آوردن این نتایج، تحقیقی روی ۳۰۰ شرکت بین‌المللی انجام شد و کارشناسان این سازمان جهانی در پایان دریافتند چهار نفر از هر پنج مدیر ارشد برنامه‌های گسترده دیجیتالی کردن کسب و کار خود را پیش می‌برند تا با استفاده از فناوری‌های نوین، بسیاری از مشاغل را به روبات‌ها بسپارند. در این گزارش همچنین گفته شده ویروس کرونا نیز فرآیند دورکاری و دیجیتالی کردن مشاغل را رونق بخشیده است و به همین خاطر ورود گسترده روبات‌ها به کسب و کارها سریع‌تر از پیش‌بینی‌های قبلی صورت می‌گیرد. ولی صاحبان کدام مشاغل از این اتفاق باید احساس نگرانی کنند؟

خیز روبات‌ها بر مشاغل
مجمع جهانی اقتصاد در تازه‌ترین بررسی‌های خود به این نتیجه رسیده است که طی پنج سال آینده روبات‌ها بیش از ۸۵ میلیون شغل را از بین می‌برند و همه‌گیری ویروس کرونا باعث شده است تا راه برای ورود آنها به کسب و کار بازتر شود. در مطالعات جدید این مرکز مشخص شد تا سال ۲۰۲۵ میلادی کسب مهارت‌های جدید مهم‌ترین نیاز کارمندان محسوب می‌شود و اگر افراد از هم اکنون به فکر ارتقای دانش خود نباشند، باید فرصت شغلی خود را به روبات‌ها بسپارند. این اتفاق در حالی صورت می‌گیرد که سال ۲۰۲۵ میلادی کسب و کارهای متوسط و بزرگ ترجیح می‌دهند به همان اندازه که برای انسان‌ها فرصت شغلی ایجاد می‌کنند، مشاغل جدید را نیز برای روبات‌ها در نظر بگیرند.
البته این فرآیند فقط به ضرر انسان‌ها تمام نمی‌شود، زیرا روبات‌ها در این اتفاق می‌توانند در بازه زمانی یاد شده بیش از ۹۷ میلیون فرصت شغلی جدید در حوزه‌های مختلف از جمله هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی ایجاد کنند و این اتفاق باعث می‌شود حوزه‌هایی نظیر برنامه نویسی، تولید محتوا، علوم داده و… بیش از امروز فرصت شغلی را در اختیار مردم بگذارند. با وجود این در گزارش جدید اعلام شده است که در مجموع، روبات‌ها تعداد فرصت‌های شغلی پیش‌رو را کاهش می‌دهند و حتی برخی مشاغل را به طور کامل از بین می‌برند. زیرا شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ در سراسر جهان تلاش می‌کنند با دیجیتالی کردن فرآیندهای کاری و مدرن‌سازی زیرساخت‌ها، هزینه‌های خود را کاهش دهند و در عوض بهره‌وری بیشتری داشته باشند.
طبق گزارش جدید مجمع جهانی اقتصاد، تا سال ۲۰۲۵ میلادی حدود ۴۳ درصد از کسب و کارهای مختلف در سراسر جهان به‌دلیل یکپارچگی فناوری مجبور می‌شوند نیروی کاری خود را کاهش دهند و در این میان ۴۱ درصد کارفرمایان هم تصمیم دارند در این بازه زمانی بر تعداد پیمانکاران فناوری خود بیفزایند. همچنین ۳۴ درصد مدیرانی که در این مطالعه حضور داشتند اعلام کردند که برنامه‌‌ریزی‌های فراوانی انجام دادند تا همزمان با افزایش سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های نوین، یکپارچگی بیشتری در فرآیند جذب کارمند به وجود آورند.

مشاغل در خطر
مجمع جهانی اقتصاد در گزارش اخیر خود توضیح داده است که تمرکز هرچه بیشتر بر تحولات ژنتیک، هوش مصنوعی، فناوری‌های روباتیک، چاپگرهای سه‌بعدی و… مهم‌ترین عوامل اثرگذار در از بین بردن مشاغل هستند و به همین خاطر دهه سوم از هزاره سوم میلادی را می‌توان عصر انقلاب روباتیک دانست. با این توضیحات پیش‌بینی شده است که در این دهه به طور میانگین روبات‌ها در هر سال ۷٫۱ میلیون فرصت شغلی را از بین ببرند و بسیاری از مشاغل خانگی و کسب و کارهای کوچک در نهایت عقب نشینی کنند. یکی از مشاغلی که گفته شده است ۹۵٫۱ درصد احتمال از بین رفتن آن توسط روبات‌ها وجود دارد «اپراتور اتصال تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی» است و با توجه به اینکه ماشین‌ها وقت و کارآیی بالاتری نسبت به انسان‌ها دارند، این فرصت شغلی به احتمال قوی به روبات‌ها واگذار می‌شود.
 «کارمندان خدمات پستی» از دیگر افرادی هستند که به احتمال ۹۵٫۴ درصد فرصت شغلی خود را به روبات‌ها واگذار می‌کنند تا محموله‌های پستی به‌صورت دیجیتالی و بدون دخالت انسان به دست مخاطبان برسند و همچنین «کارمندان شاغل در حوزه جواهرات، سنگ‌ها و فلزات گرانبها» با ۹۵٫۵ درصد احتمال شغل خود را به روبات‌های آهنی هوشمند می‌دهند. دولت امریکا پیش‌بینی کرده است تا سال ۲۰۲۲ میلادی روبات‌ها نیمی از فرصت‌های شغلی در عرصه جواهرسازی را به خود اختصاص می‌دهند.
آشپزها در رستوران‌ها از دیگر افرادی هستند که احتمال واگذاری مشاغل آنها به روبات‌ها وجود دارد و پس از آنها هم متخصصان عرصه پرداخت فلزات، چوب، سنگ و… نیز در معرض خطر جدی قرار دارند تا روبات‌ها جایگزین آنها شوند. در گزارش جدید همچنین گفته شده است شانس جایگزینی روبات‌ها با متخصصان حرفه تحویلداری ۹۷٫۱ درصد است و به عبارت دیگر پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ میلادی بخش اعظم مراکز ارائه خدمات عمومی، روبات‌ها را جایگزین صندوقداران کنند.
 دفترداران و افرادی که در حوزه بایگانی مدارک مشغول به کار هستند هم صاحب مشاغلی هستند که ۹۷٫۶ درصد احتمال از بین رفتن آنها وجود دارد و سپس منشی‌ها نیز با درصد مشابه در پنج سال آینده شغل خود را به سیستم‌های هوشمند و روباتیک می‌دهند.
از دیگر مشاغلی که این روزها محبوبیت فراوان دارد و احتمال می‌رود در یک دهه پیش رو از بین برود به حوزه مدباید  اشاره کرد. هنرهای مهندسی از جمله علوم جدید محسوب می‌شود که کارشناسان در آن می‌کوشند سیستم‌های روباتیک هوشمند را برای طراحی لباس، مد و… بر اساس خلق و خوی افراد تربیت کنند تا در نهایت انسان این فرصت شغلی را هم به روبات‌ها بدهد.
رانندگی نیز از جمله اتفاقاتی محسوب می‌شود که به دست روبات‌ها انجام خواهد شد تا افرادی که به‌صورت تخصصی در عرصه رانندگی مشغول به کار هستند، از هم اکنون نگران شغل خود باشند. احتمال جایگزینی روبات‌ها با رانندگان در یک دهه پیش‌رو ۹۷٫۸ درصد اعلام شده است. بنابراین علاقه‌مندان به رانندگی تا چند سال آینده با این اتفاق خداحافظی خواهند کرد.
کارشناسان تحلیل داده از دیگر متخصصانی محسوب می‌شوند که مشاغل آنها در معرض خطر قرار دارد و به احتمال ۹۷٫۹ درصد در یک دهه آینده روبات‌ها جایگزین افرادی می‌شوند که فرآیند تحلیل داده و صورت‌های مالی در شرکت‌ها را انجام می‌دهند.
 برنامه ریزان و اپراتورهای ماشین‌آلات عمرانی، متخصصان حوزه بسته بندی، کارمندان حوزه تدارکات، متخصصان عرصه قضاوت و داوری، کارمندان بانک، متصدیان ارائه وام، اپراتورهای مونتاژ و تنظیم زمان در فرآیندهای کارخانه‌ای و حسابرسان مالیاتی نیز از دیگر افرادی محسوب می‌شوند که شغل آنها در سال‌های پیش‌رو در خطر کاملاً جدی قرار دارد تا روبات‌ها جایگزین آنها شوند. ولی در این میان، شغلی که به احتمال ۹۹ درصد تا پایان یک دهه پیش ‌رو از بین خواهد رفت مربوط به اپراتورهای تلفنی می‌شود که بر این اساس انسان‌ها به طور کامل کنار می‌روند تا روبات‌ها به‌صورت ۲۴ ساعته این خدمات را در اختیار افراد بگذارند.مجمع جهانی اقتصاد در گزارش اخیر خود اعلام کرده است که در سال ۲۰۲۰ میلادی ۷۱ درصد ساعات کاری در مشاغل مختلف در اختیار نیروی انسانی بوده است که پیش‌بینی می‌شود این عدد تا سال ۲۰۲۵ میلادی به ۴۸ درصد کاهش یابد.
در یک دهه آینده فرآیند تسری روبات‌ها رشد سالانه ۳۰ درصدی را پیش خواهد گرفت و این اتفاق به طور میانگین رشد ۵٫۳ درصدی تولید ناخالص جهانی را به وجود خواهد آورد تا در نهایت در سال ۲۰۳۰ میلادی ارزش اقتصاد جهانی سرمایه‌ای بالغ بر ۴٫۹ تریلیون دلار در اختیار داشته باشد.