هدی هاشمی-خبرنگار
امسال آموزش و پرورش در حوزه تألیف کتاب‌های درسی تا اینجا یک سال پرچالش را پشت سر گذاشته است. اوایل سال تحصیلی مدارس بود که خبر حذف برخی از اشعار شاعران بنام ایرانی در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان با واکنش تند منتقدان مواجه شد.

آنها معتقدند حذف غزلی از سایه، شعری از شفیعی کدکنی، داستان موسی و شبان، رباعیات خیام، داستان حلاج تذکره الاولیا، داستان بزرگ علوی و کلاً نام ایرج میرزا؛ بدون دلیل انجام شده است. چرا که کتاب‌های درسی یکی از مهم‌ترین مراجع و منابع یادگیری دانش‌آموزان در نظام‌های آموزشی محسوب می‌شود و دلیلی ندارد که نام بزرگان ادبیات از کتاب فارسی حذف شود.

حالا خبر آمده که حذف و اضافه کتاب‌های درسی فقط در حوزه ادبیات نبوده و تاریخ و ریاضی هم دستخوش این تغییرات شده است. برخی از کارشناسان تعلیم و تربیت حذف انتگرال در کتاب حسابان ۲ را غیرکارشناسی می‌دانند. آنها معتقدند که آموزش و پرورش استاندارد مشخصی برای برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی بویژه در رشته ریاضی ندارد. از سوی دیگر رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در پاسخ به این اظهار نظرها گفته است: «بچه‌ها باید در دانشگاه انتگرال بخوانند نه در مدرسه؛ برخی از انتقادها به ما این است که چرا دانش‌آموزان باید همه چیز را در مدرسه بخوانند؟ آنها باید برای زندگی آماده شوند و بتوانند گلیم خودشان را از آب بیرون بکشند.» این سخنان حجت‌الاسلام علی ذوعلم با واکنش رئیس انجمن ریاضی کشور مواجه شد.

سید منصور واعظ‌ پور می‌گوید: متأسفانه مدیران تألیف کتاب‌های درسی درک منطقی از تألیف برخی از کتاب‌های درسی ندارند. طبق استاندارد جهانی دانش‌آموزان در مدرسه ریاضی می‌خوانند تا با قدرت تجزیه و تحلیل؛ استدلال در زندگی و منطقی فکر کردن آشنا شوند اما این موضوع در مدارس ایران دیده نمی‌شود. وی می‌افزاید: این استدلال درست نیست که فرد وارد دانشگاه می‌شود و در آنجا انتگرال یاد می‌گیرد. مسئولان برنامه ریز کتاب‌های درسی موظفند که اصول ابتدایی انتگرال را به دانش‌آموزان یاد دهند. دانش‌آموز ریاضی می‌خواند تا برخی از مفاهیم را در مدرسه یاد بگیرد. ما در نامه‌ای به مسئولان آموزش و پرورش گفتیم که این حذف به ضرر دانش‌آموزان است و این تغییر مواد درسی هیچ منطقی ندارد. او در ادامه اظهار می‌دارد مسئولان آموزش و پرورش در پاسخ نامه ما گفتند دانش‌آموز در دانشگاه می‌تواند این مبحث را بخواند. این حرف اصل آموزش ریاضی را تحت تأثیر قرار می‌دهد لذا اگر بخواهیم این چنین فکر کنیم باید کل مباحث درسی را تعطیل کنیم و در دانشگاه به دانش‌آموزان یاد دهیم.
او تأکید کرد: متأسفانه رشته ریاضی روز‌به‌روز در حال تحلیل رفتن است و این هم به‌خاطر عملکرد مسئولان آموزش و پرورش است. ما سال‌های قبل تعداد ساعت ریاضی را در مدارس کم کردیم و به‌جای ریاضی درس‌های دیگر را جایگرین کردیم. همین کم شدن ساعت درسی موجب شده تا به طورسلیقه ای برخی از مباحث ریاضی را هم حذف کنیم. همچنین مهدی بهلولی معلم ریاضی نیز درباره حذف مبحث انتگرال از کتاب حسابان دو گفت: موضوع مهم این است که ما در حسابان می‌خواهیم دو موضوع یا حساب را به دانش‌آموز یاد دهیم که این دو حساب دیفرانسیل و انتگرال است. حالا با حذف انتگرال دانش‌آموز فقط یک حساب یاد می‌گیرد که این به‌نظرم اصلاً به صلاح نظام آموزشی و دانش‌آموز نیست. این حذف نشان داد که نگاه کارشناسی روی موضوع ریاضی وجود ندارد. او اظهار کرد: البته قبول دارم که حجم حسابان زیاد است و برای دانش‌آموزان هم سخت و سنگین است. تدریس هم برای ما سخت است تا جایی که خودمان سرکلاس احساس می‌کنیم که دانش‌آموز خسته می‌شود اما نباید انتگرال را حذف می‌کردند. حتی اگر بنا بر حذف کردن باشد، موضوعات دیگری برای حذف کردن بود. البته این حذفیات فقط از حسابان نبوده است. از هندسه تحلیلی و ریاضیات گسسته سال دوازدهم هم کم کرده اند.
معلمان در جریان حذف انتگرال بودند
محمدرضا سیدصالحی؛ سرپرست حوزه تربیت و یادگیری ریاضیات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به ارائه توضیحاتی پیرامون برخی امور مربوط به امور ریاضیات و بویژه حذف انتگرال از کتب درسی پرداخت و به ایسنا گفت: تک تک تغییرات و تصمیم گیری‌های چند ساله حوزه ریاضیات حاصل تدبیر و خرد جمعی و صرف زمان بسیار و انجام کارشناسی در امور بوده است. البته در تمام این مدت، اصلی‌ترین همراهان ما یعنی معلمان ریاضی، استادان و متخصصین ریاضی دغدغه‌مند آموزش ریاضی، مشارکت بی‌سابقه‌ای با ما داشته‌ و در جریان تمام تغییرات بوده‌اند و نظرات و تجارب آنها راهگشا بود.
او با اشاره به اینکه حوزه ریاضیات برای استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت‌های موجود کشور درباره آموزش ریاضی، در جریان تألیف کتاب‌های جدیدالتألیف، پیش‌نویس کتاب‌ها را به محض آماده شدن به‌صورت فصل به فصل از طریق سایت گروه ریاضی در معرض دید و نقد همه علاقه‌مندان به این حوزه قرار می‌داد، گفت: به‌طور مثال پیش‌نویس مطلب مربوط به‌همین بحث «انتگرال» که اکنون مطرح شده است، در سال ۹۶ از طریق سایت گروه ریاضی به اطلاع عموم معلمین، آموزشگران و دغدغه‌مندانِ رصد‌کننده تألیف کتاب‌های ریاضی رسانده شد و آنها نظرات و پیشنهادهای سازنده خود را در این باره ارائه کردند.
سیدصالحی ؛ با اشاره به اینکه هر ساله از معلمان و استادان ریاضی بیشتر می‌شنویم که خلاقیت دانش‌آموزان و دانشجویان در ریاضیات کمتر و کمتر شده و استقبال آنها از ریاضیات نیز روند کاهشی داشته عنوان کرد: این مطلب مختص ریاضیات مدرسه‌ای نیست. کافی است به روند کاهشی استقبال دانشجویان در تحصیلات تکمیلی برای ادامه تحصیل در رشته ریاضی توجه کنیم. اما این نسل که بارها و بارها برچسب عدم خلاقیت بر آنها زده شده است، خلاقیت خود را در زمینه‌های مختلف بویژه در موضوعاتی که برایشان جذاب بوده، مثلاً فناوری اطلاعات، ساخت نرم افزارهای کاربردی و بازی‌های رایانه‌ای و… نشان داده‌اند، پس به نظر می‌رسد ما باید با در نظر گرفتن این واقعیت، آموزش خود را مورد بازبینی قرار دهیم.