جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق بر ضد کشورمان به صورت رسمی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ برابر ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰ آغاز شد و پس از حدود ۸ سال در مرداد ۱۳۶۷ با قبول آتش بس از سوی دو طرف و پس از به جا گذاشتن یک میلیون نفر تلفات و ۱۱۹۰ میلیارد دلار خسارات به دو کشور خاتمه یافت.

خرمشهر در چه تاریخی سقوط کرد؟

در ابتدای جنگ ایران به دلیل آماده نبودن نیرو‌های مسلح ایران به خاطر وقوع انقلاب اسلامی، درگیری‌های داخلی با گروهک‌های ضد انقلاب، آشفتگی اوضاع سیاسی، بی تدبیری رییس جمهور وقت (بنی صدر )به عنوان فرمانده کل قوا و در ادامه خیانت وی در جنگ نتوانست مقابل نیرو‌های متجاوز ایستادگی لازم را کند.

از ابتدای جنگ  نیز خرمشهر زیر آتش سنگین ارتش عراق قرار گرفت و انبوهی از آتش خمپاره‌ها و توپ‌های دشمن که روی شهر ریخت. شهر در آتش می‌سوخت و صدای انفجار لحظه‌ای قطع نمی‌شد و همه مردم غافلگیر شدند. برای اینکه مردم برای مقاومت سازماندهی شوند، رو به مسجد جامع (نماد مقاومت) و دیگر پایگاه‌ها آوردند و طولی نکشید که بیمارستان پر از مجروحان و شهیدان شد. در خرمشهر گروه‌های مقاومت به سرعت شکل گرفت و همه مردم و دلاوران ۳۴ روز مقاومت نمودند و دشمن را در دستیابی سریع به اهدافش و اشغال سریع خوزستان ناکام گذاشتند.

نیمه شب سوم آبان نیرو‌های ارتش بعثی، هجومی وسیع و گسترده را به شهر آغاز کردند و پس از جنگی نابرابر، وارد خیابان‏‌های خرمشهر شدند. رزمندگان و مردم شهر در اطراف پل خرمشهر برای جلوگیری از پیشروی نیرو‌های صدام تلاش بسیاری کردند، اما سرانجام در غروب چهارم آبان، غرب خرمشهر به دست دشمن افتاد و خرمشهر، به خونین شهر تبدیل شد.

  خرمشهر چند روز در اشغال بود؟

عراق با حمله ناگهانی به ایران و اشغال خرمشهر در نظر داشت ظرف مدت چند هفته خود را به تهران برساند و با این کار به آمال و آرزو‌های خیال انگیز خود برسد، اما با رشادت‌های دلیرانه مردم ایران به جز تصرف ناتمام خرمشهر، به هیچ یک از اهداف از پیش تعیین شده خود دست نیافت. با رشادت‌های ایرانیان خرمشهر که پس از ۳۴ روز مقاومت، در تاریخ ۴ آبان ماه ۱۳۵۹ اشغال شده بود پس از ۵۷۵ روز در ساعت ۱۱ صبح روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ آزاد شد. فتح خرمشهر در کدام عملیات بود؟ اگر چه خرمشهر در چهارم آبان ۵۹ سقوط کرد و دشمن حتی به منازل خرمشهر رحم نکرد، اما مقاومت مردم و رزمندگان تا ۲۰ ماه بعد ادامه یافت. پس از بررسی‌های بسیار و انجام چند عملیات مقدماتی، در ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ عملیات «بیت المقدس» در منطقه غرب رود کارون و جنوب غربی اهواز و شمال خرمشهر با رمز «یا علی بن ابی طالب (ع)» آغاز شد، اما حساسیت و اهمیت اهداف موجب شد که عملیات به مدت ۲۵ روز طول کشید و در نهایت رزمندگان اسلام، در اوج اقتدار، خرمشهر را آزاد کردند. فتح خرمشهر فرماندهی عملیات بیت المقدس به عهده چه کسی بود؟

نیرو‌های ایرانی با توان ۱۳۰ هزار سرباز به فرماندهی علی صیاد شیرازی، با هدف آزادسازی خرمشهر عملیات بیت المقدس را آغاز کردند.

در ابتدا نیرو‌های عراقی از خرمشهر عقب نشینی کردند، اما ارتش عراق برای پس زدن نیرو‌های مسلح ایران، پاتک بزرگی را آغاز نمود و نیرو‌های ایرانی در مقابل پاتک گسترده ارتش عراق، مقاومت کردند و در تاریخ ۳ خرداد ۱۳۶۱ نیرو‌های ایرانی، به طور کامل بر شهر خرمشهر مسلط شدند. انجام عملیات بیت المقدس در ۴ مرحله برنامه ریزی شده بود، که هر مرحله یک عملیات بزرگ به حساب می‌آید. مهم‌ترین اهداف عملیات بیت المقدس، انهدام حداقل دو لشکر از نیروی‌های ارتش عراق، بازپس گیری شهر‌های خرّمشهر، هویزه و پادگان حمید، خارج نمودن شهر‌های اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه عراق، تأمین مرز، تهدید بصره، تداوم رزم علیه ارتش عراق و کاهش توان رزمی عراق بود. برای آزادسازی خرمشهر جوانان و فرماندهان زیادی شهید شدند که یکی از آنان محمد جان آرا فرمانده سپاه خرمشهر بود که جایگاه ویژه‌ای در سازماندهی نیرو‌ها و انجام عملیات‌های مختلف داشت.

جهان آرا از همان آغاز جنگ خود را برتر از مردم ندانست و ابتدا نیرو‌ها را به میدان نفرستاد بلکه دوشادوش مردم از شهر دفاع کرد. بعد از سقوط خرمشهر و عزل بنی صدر از فرماندهی کل قوا محمد جهان آرا و تعداد دیگری از فرماندهان به دل دشمن یورش بردند و سبب شکستن محاصره آبادان در مهر ۱۳۶۰ شدند.

شهید محمد جهان آرا به دنبال این پیروزی در روز هفتم مهر محمد جهان آرا و تعداد دیگری از فرماندهان راهی تهران شدند تا گزارش عملکرد شجاعانه نیرو‌ها را به رهبر انقلاب بدهند، اما در میانه راه هواپیمای حامل آن‌ها دچار نقص فنی شد و سقوط کرد و جهان آرا و دیگر مسافران هواپیما به شهادت رسیدند.

به مناسبت آزادسازی خرمشهر و به یاد محمد جهان آرا نوحه (ممد نبودی ببینی) توسط جواد عزیزی از رزمندگان خرمشهر سروده و نخستین بار توسط حسین فخری همرزم او بر سر مزارش خوانده شد.

فتح خرمشهر چه پیامد‌هایی داشت؟

فتح خرمشهر موجب انفعال ارتش عراق شد به گونه‌ای که نظامیان عراق تا مدت زیادی نتوانستند از لاک دفاعی خود خارج شوند. عملیات بیت المقدس و آزادسازی خرمشهر سبب بازگشت روحیه و اعتماد به نفس نیرو‌های مسلح ایران شد. این فتح بزرگ، دفاع مقدس را وارد مرحله نوینی کرد و ایران در موضع قدرت قرار گرفت و دشمنان آمریکا و سایر قدرت‌ها را سخت به وحشت انداخت چرا که در بردارنده یک پیام بزرگ و دارای ارزش بود و آن پیام “ایثار و مقاومت آن هم با دست خالی” است.

صدام پس از آزادی خرمشهر چه کرد؟ عراقی‌ها با گرفتن خرمشهر روی دیوار‌ها جمله معروف «جئنا لنبقی» یعنی «آمده ایم تا بمانیم» را نوشته بودند و صدام در سخنانش خرمشهر را مروارید شط العرب می‌نامید. وقتی خرمشهر آزاد شد بنا به گفته حسین کامل داماد صدام:فشار روحی روی صدام زیاد بود و در ۲۴ ساعت اول یک پزشک همواره بالای سر صدام بود. رئیس سابق ستاد ارتش عراق فاش کرد که صدام حسین بعد از فتح خرمشهر در جنگ با ایران، یکی فرماندهان لشگر سوم را به علت بحث و جدل با او، اعدام کرد. فتح خرمشهر چند شهید بر جای گذاشت؟ ایران در جریان عملیات آزاد سازی خرمشهر ۶ هزار شهید (۴۴۶۰ شهید سپاه و ۱۰۸۶ شهید ارتش) و ۲۴ هزار مجروح داد، اما اثبات کرد که از قدرتی بزرگ‌تر از معادلات نظامی و پشتوانه‌ای به مراتب عظیم‌تر از مولفه‌های قدرت استراتژیک در حوزه دفاعی برخوردار است. در این عملیات ۱۹ هزار نفر از نیرو‌های عراق اسیر و ۱۶ هزار نفر دیگر کشته یا زخمی شدند. همچنین ۵۵ دستگاه تانک و نفربر، ۵۰ دستگاه خودرو، ده‌ها قبضه توپ، ۵۳ فروند هواپیما و سه فروند هلی کوپتر دشمن منهدم شد. خرمشهر را خدا آزاد کرد این جمله تاریخی را امام (ره) بعد از پایان عملیات خرمشهر عنوان کرد، زیرا امام پیروزی را از جانب خدا دانستند تا فراموش نشود همه چیز به کرم و لطف خداوند متعال بستگی دارد. آزادسازی خرمشهر پس از فتح خرمشهر در اولین اقدام رزمندگان ایرانی پس از آزادسازی خرمشهر در مسجد جامع خرمشهر نماز اقامه کردند و همه ملت مسلمان ایران غرق شادی و سرور شدند و با حضور در مساجد نماز شکر به جای آورده و ندای ا… اکبر سردادند. جنگ عراق با ایران طولانی‌ترین جنگ متعارف در قرن بیستم میلادی و دومین جنگ طولانی این قرن پس از جنگ ویتنام بود که نزدیک به هشت سال به طول انجامید و پس از تحمیل هزینه‌های سنگین به دو کشور، بدون دستاوردی برای صدام به پایان رسید.    

فتح خرمشهر در کلام امام خمینی و رهبری 

نتایج فتح خرمشهر فتح خرمشهر در کلام امام و رهبری امام خمینی درباره فتح خرمشهر فرموده اند:

خرمشهر را خدا آزاد کرد. «روزنامه جمهوری اسلامی، ۲/۳/۷۴، صفحه ۱»

فتح خرمشهر فتح خاک نیست، فتح ارزش‌های انسانی است. «روزنامه جمهوری اسلامی، ۱/۳/۷۵»

فتح خرمشهر، فتح ارزش هاست. «روزنامه اطلاعات، ۱/۳/۷۵»

فتح خرمشهر یک مسئله عادی نبود بلکه مافوق طبیعت بود. «صحیفه نور، جلد ۱۶، صفحه ۱۶۲»

فتح خرمشهر یک مسئله عادی نبود، اینکه ۱۵ الی ۲۰ هزار نفر به صف ما برای اسارت بیایند و تسلیم شوند، مسئله عادی نیست. «صحیفه نور، جلد ۱۶، صفحه ۱۶۲»

رزمندگان عزیز ما نباید این پیروزی معجزه آسا را جز به امداد‌های الهی ببینند. «صحیفه نور، جلد ۱۷، صفحه ۲۰۰» رهبر جمهوری اسلامی آیت الله خامنه‌ای هم در این باره فرموده اند: با فتح خرمشهر، تاریخ ورق خورد و دنیا تغییر حالت و ارکان تفکر استعماری قدرت‌های جهانی که تا آن روز نیروی عظیم انقلاب و برکت عمیق اسلا می‌مردم ما را باور نداشتند، متزلزل شد. «روزنامه اطلاعات، ۵/۳/۶۹، صفحه ۱»

ان شاء الله خاطره این روز تاریخی و فراموش نشدنی همواره بر شما برادران عزیز ودلاوران صحنه نبرد گرا می‌باد. «حدیث ولایت، جلد چهار، صفحه ۲۱۰»

خرمشهر با تقوا به دست آمد. «حدیث ولایت، جلد چهار، صفحه ۲۱۰» فتوحات ما در میادین جنگ، ازجمله آزادی خرمشهر با تقوا امکان پذیر شد. «روزنامه کیهان، ۳/۳/۶۹، صفحه ۱»

روز آزادی خرمشهر را به عنوان یک یادبود و افتخار ملی و میهنی باید گرا می‌داشت. «روزنامه جمهوری اسلا می، ۳/۳/۷۳»

حماسه مقاومت و آزادی خرمشهر، حادثه‌ای بی نظیر در تاریخ جهان است. «روزنامه اطلاعات، ۳۰/۳/۷۳» چشم و دلتان به پیروزی خرمشهر و پیروزی‌های آتی روشن و روشن‌تر باد. «ویژه نامه جمهوری اسلا می، ۱/۳/۶۲، صفحه ۳»