سارقان روز شنبه هفته جاری به بیش از  160 صندوق امانت بانک ملی شعبه دانشگاه تهران دستبرد زده و بزرگ‌ترین سرقت بانک در تاریخ کشورمان رقم خورد. هرچند هنوز ارزش این سرقت مشخص نشده است اما به نظر می‌رسد دستبرد به این تعداد صندوق امانت که حاوی سرمایه زندگی ده‌ها خانواده بوده، خسارتی فوق العاده سنگین است.

راز این سرقت مخوف صبح دوشنبه ۱۶ خرداد بعد از آن فاش شد که کارکنان بانک ملی شعبه دانشگاه تهران، قدم به ساختمان بانک گذاشتند و پس از ورود به بخش امانات با درهای باز ده‌ها صندوق روبه‌رو شدند که دو قسمت بالا و پایین در با دستگاه هوابرش، تخریب شده بود. وضعیت به هم ریخته محوطه زیرزمین بانک و پوشیده شدن زمین با تکه‌های کاغذ و پلاستیک‌های باقی مانده از وسایل داخل صندوق امانات نشان از وقوع سرقت داشت.

تمامی صندوق‌های دیوار مقابل محوطه در کنار دو میز مشکی رنگ باز شده بود اما صندوق امانات ضلع راست و چپ دست نخورده مانده بود. به‌دنبال این سرقت، موضوع به مأموران پلیس اعلام شد و بلافاصله کارآگاهان اداره ۱۷ پلیس آگاهی پایتخت به همراه تیم تحقیق در محل حضور یافتند. در بررسی‌های اولیه مشخص شد که در ورودی بانک سالم است و احتمالاً سارقان با کلید وارد بانک شده‌اند.
در ادامه مشخص شد دوربین‌های مداربسته بانک؛ سرور و هارد دیسک دوربین‌ها به سرقت رفته است اما عجیب آن که سیستم هشدار دهنده بانک به صدا درنیامده و سیستم‌های امنیتی و نگهبانان متوجه این سرقت نشده بودند. تحقیقات نشان می‌داد که سارقان آشنایی کامل به بانک داشته و پلیس نیز قبلاً به بانک هشدار داده بود که سیستم امنیت محل ضعیف است و امکان سرقت وجود دارد.
همچنین در بررسی ماجرا مشخص شد حدود یک ماه قبل یعنی ۱۵ اردیبهشت امسال، سارقان با ورود به شعب یکی از بانک‌های دولتی قصد سرقت داشته‌اند اما بعد از ورود به ساختمان نتوانستند دوربین‌ها و زنگ خطر را از کار بیندازند و در نتیجه به قسمت صندوق امانات راه پیدا نکرده بودند و سرقت را نیمه‌کاره رها و فرار می‌کنند. این در حالی است که شیوه و شگرد هر دو سرقت شبیه هم بوده و این فرضیه مطرح شد که هر دو سرقت از سوی یک باند صورت گرفته است.
بازداشت رئیس بانک
سرهنگ علی ولیپور گودرزی ، رییس پلیس اگاهی پایتخت در خصوص سرقت از بانک به خبرنگار ایران گفت:   اين دستبرد ساعت يك بامداد شنبه  ۱۴ خرداد اتفاق افتاد. سارقان كه تعداد آنها مشخص نيست از قسمت در پاركينك وارد بانك شدند و دوربين هاي مداربسته را از كار انداختند. به نظر مي رسد آژير خطر را هم از كار انداخته اند چرا كه صدايي شنيده نشده كه پليس متوجه سرقت شود.

سارقان حدود ۲۵۰ صندوق را تخريب کرده اند اما از حدود  ۱۶۰ صندوق سرقت كرده اند.
وی ادامه داد: از سوي ديگر آلارم سرقت به گوشي موبايل رييس بانك و اینکه دوربين و آژير ها قطع شده فرستاده شده اما رييس بانك قصور داشته و اهميتي نداده است. به همين دليل رييس بانك به دليل قصور و سهل انگاري  همان شب بازداشت شد. در این میان نیز از افرادی تحقیق شده است.
وی اظهار داشت هنگام سرقت بانك نگهبان نداشته است که در حال پيگيري این موضوع هم هستيم تا ردي از سارقان به دست آيد.
گفت‌و‌گو با چند نفر از شاکی‌ها
 صبح ۱۷ خرداد و یک روز پس از انتشار خبر سرقت صندوق امانات، در حالی که درهای بانک ملی محل سرقت به روی مراجعه‌کنندگان بسته بود فقط به افرادی که در بانک صندوق امانت داشتند اجازه ورود به این بانک را می‌دادند. این افراد با ارائه مدارک خود اجازه ورود به بانک را پیدا می‌کردند و اظهارنامه‌هایی برای اعلام اموالی که در صندوق داشتند و به سرقت رفته بود، پر می‌کردند.
یکی از افرادی که صندوق اماناتش به سرقت رفته گفت: صندوق‌های امانات معمولاً بیمه نیستند و از آنجایی که به‌صورت روزانه می‌توان سرمایه‌های داخل صندوق‌ها را کم و زیاد کرد، بانک از محتویات داخل صندوق‌ها اطلاع ندارد. همین مسأله باعث شده به مشکل برخورد کنیم و بعید می‌دانم که خسارات وارده به ما به این زودی پرداخت شود. آنطور که شنیده‌ایم سارقان حدود ۱۲ ساعت داخل بانک سرگرم سرقت بوده‌اند.
یکی دیگر از افرادی که نامش در لیست مالباختگان قرار دارد، خانم میانسالی است که مدتی قبل از آموزش و پرورش بازنشسته شد. خانم معلم گفت: ۲ سال قبل این صندوق را اجاره کردم ۱۳ میلیون تومان رهن داده و حدود ۲ میلیون تومان اجاره در سال پرداخت و تصور می‌کردم که این بانک امن باشد به همین دلیل سرمایه‌ام را که حدود یک میلیارد تومان بود در صندوق امانتم گذاشته بودم. مدتی قبل هم برای عروسی پسرم یک سرویس طلای ۲۰۰ میلیون تومانی خریدم که سرویس طلا را هم در صندوق گذاشتم. مطمئن نیستم اما سرقت این صندوق‌ها کار آسانی نیست و تصور می‌کنم که شاید کارمندان بانک هم در آن دست داشته باشند.
احتمال هک سیستم وجود دارد
یکی دیگر از مالباخته‌ها که خودش از کارمندان بازنشسته همین بانک است، گفت: من به مسافرت رفته بودم و از طریق همکارانم متوجه شدم که به بانک دستبرد زده‌اند. قبلاً کارمند همین بانک بودم و سال ۹۸ صندوقی اجاره کردم و بعد از بازنشستگی هم همچنان از صندوق استفاده می‌کردم.
او ادامه داد: سرقت از این بانک، باید کار افراد حرفه‌ای باشد، به این دلیل که در آهنی بانک را اگر کسی بخواهد با دستگاه هوا برش هم ببرد ۲۰ روز زمان می‌برد. بی‌شک عاملان این سرقت کلید داشته‌اند. برای ورود به قسمت صندوق‌ها، باید از ۴ در عبور کنیم. در ورودی شیشه‌ای است و بعد از آن در میله‌ای آهنی مستحکمی وجود دارد. از پله‌ها که پایین می‌رویم به در دیگری برخورد می‌کنیم، بعد از عبور از آن به در آهنی اصلی بانک می‌رسیم. در آهنی که در حقیقت در گاوصندوقی است و باز کردن آن همان طور که گفتم ۲۰ روز زمان می‌برد.
مرد میانسال درخصوص سیستم امنیتی بانک گفت: زمان افتتاح برای صندوق امانات، بعد از تعریف مشخصات، تصویر کامل و اثر انگشت گرفته می‌شود. بعد کلید با یک رمز ۴ رقمی به فرد داده می‌شود. اگر شخصی کلید و رمز چهار رقمی را داشته باشد اما اثر انگشت را نزند، تحت هیچ شرایطی نمی‌تواند در صندوق را باز کند. عملکرد قفل گشایی این صندوق‌ها به این صورت است که از در که وارد می‌شوید ابتدا اثر انگشت را می‌زنید و بعد رمز چهار رقمی، ۲۰ ثانیه وقت دارید تا کلید را وارد قفل صندوق کنید اگر این ۲۰ ثانیه تمام شود باید برگردید و مراحل را از اول انجام دهید. باز کردن در صندوق‌های امانات با دست کار خیلی سخت و زمان‌بری است و احتمال دارد که سیستم هک شده باشد که بدون کلید و اثر انگشت صندوق‌ها باز شده‌اند.
او دررابطه با به صدا درآمدن آژیر بانک گفت: بانک مجهز به آژیر است و آژیر هم به صدا درآمده است. این آژیر به رئیس و معاون بانک و کلانتری وصل است. حدود ۲ الی ۳ دقیقه طول می‌کشد تا آژیر بعد از به صدا درآمدن قطع شود. قبلاً هم ممکن بود به خاطر مواردی، آژیر صبح به صدا دربیاید، اما ظهر مأموران کلانتری می‌آمدند که ببینند چه اتفاقی افتاده است. منظورم این است که به خاطر اختلالات قبلی در این سیستم پلیس به این آژیرها توجهی نمی‌کرد. احتمالاً رئیس و معاون بانک هم در سفر بودند که توجه خاصی نکرده‌اند.
هزینه پایین اجاره صندوق امانت بانک
خانم جوانی که از دیگر مالباخته‌هاست گفت: دو سال و نیم بود که در آن بانک صندوق امانات داشتم از طریق خبرهایی که در فضای مجازی دست به دست می‌شود، مطلع شدم که صندوق امانات به سرقت رفته است. همان روز خودمان را به محل رساندیم داخل بانک رئیس و ۲ نگهبان و دو مرد دیگر بودند اما در بانک بسته بود. به ما گفتند فردا به بانک شعبه میدان هفت تیر مراجعه کنید. آنجا بود که اسامی افرادی صندوق‌های‌شان سرقت شده بود خواندند و متوجه شدم که صندوق امانات من هم سرقت شده است.
او ادامه داد: زمانی که خواستم این صندوق را کرایه کنم، بانک‌های زیادی رفتم اما مبلغ بالایی می‌خواستند که باید در حساب مسدود می‌شد. مبلغی حدود ۴۰۰ میلیون تومان، از طرفی به کسانی اجاره می‌دادند که مشتری‌های کلان بودند. اما این بانک ۱۳ میلیون تومان فقط در حساب مسدود می‌کرد و حدود ۲ میلیون تومان هم باید اجاره سالیانه پرداخت می‌کردم. این بانک مشتری‌ها را گزینشی انتخاب نمی‌کرد. چون شرایطش مناسب بود این بانک را انتخاب کردم. همه سرمایه زندگی خودم، مادرم و مادر شوهرم در این صندوق بود.
توضیح روابط عمومی بانک ملی
روابط عمومی بانک ملی ایران نیز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که تعداد دقیق صندوق‌های اجاره‌ای آسیب‌دیده در حادثه رخ داده، ۱۶۸ صندوق است.

در عین حال بانک ملی ایران به‌ منظور حفظ حقوق مشتریان ضمن مذاکره با در اختیاردارندگان صندوق، اقدام‌های ضروری برای رسیدگی قضایی دقیق به صندوق‌های خسارت‌دیده را آغاز کرده است. در این خصوص هماهنگی‌های لازم با مقامات قضایی برای تعیین بازپرس ویژه برای حضور در محل و رسیدگی به درخواست‌های متقاضیان به عمل آمده و با هماهنگی مقام قضایی و در اسرع وقت نسبت به جبران کامل بهای اموال مسروقه اقدام خواهد شد. هرچند هنوز میزان دقیق خسارات وارده به صاحبان این صندوق‌ها مشخص نشده اما بانک، صاحبان این صندوق‌ها را برای بررسی دقیق میزان خسارات فراخوانده است زیرا بر اساس اعلام بانک ملی، فقط صاحبان صندوق‌ها از محتوا و ارزش آنها مطلع هستند که بانک با صاحبان این صندوق‌ها تماس گرفته و آنها را به بانک فراخوانده است تا جزئیات این صندوق‌ها را اعلام کنند.
در همین رابطه محمدرضا جمشیدی، دبیر کانون بانک‌ها و مؤسسات اعتباری خصوصی در پاسخ به این سؤال که پرداخت خسارت به صاحبان صندوق در صورت آسیب دیدن یا به سرقت رفتن اجناس و اشیای داخل آنها چگونه انجام می‌شود، گفته که ساختمان بانک و اموال آن تحت پوشش بیمه قرار دارد اما صندوق بانک [و محتویات آن] تحت پوشش بیمه نیست و بانک نیز در صورتی می‌تواند خسارات وارد شده به این صندوق‌ها را بپردازد که مشتری بتواند ثابت کند که چه میزان کالا یا اشیا در صندوق داشته‌ است.
سارقان مجهز به ابزار پیشرفته بودند
حسن مونسان عضو هیأت رئیسه بانک ملی درباره جزئیات جدید از سرقت شعبه دانشگاه بانک ملی، اظهار داشت: از هزار صندوق امانات که در شعبه دانشگاه وجود داشت، حدود ۱۶۲ صندوق مورد سرقت قرار گرفت.
وی افزود: از ۲۵۰ صندوق امانات که در اختیار مشتریان بوده، ۱۶۲ صندوق را با دیلم شکسته‌اند و هر صندوقی که پر بوده را خالی کرده‌اند. این مقام مسئول در بانک ملی با تأیید براینکه خیلی از صندوق‌ها پر بوده‌اند اما موفق به خالی کردن آنها نشده‌اند، تصریح کرد: بخش‌های نظامی، انتظامی و امنیتی وارد عمل شدند.
وی در پاسخ به این سؤال که سارقان چطور وارد شعبه شدند با وجود اینکه در مکان پر رفت و آمدی قرار دارد، گفت: این موضوع درحال رسیدگی است، دوربین‌های اطراف توسط نیروهای انتظامی درحال کنترل است. سارقان با ابزار و امکانات پیشرفته‌ای وارد ساختمان شدند از دوشنبه صورت‌جلسه انجام شده است،‌ آثار جرم باقی مانده مورد استفاده نیروهای امنیتی و انتظامی قرار گرفته است. وی در مورد پرداخت خسارت‌ها  گفت: با نظارت مراجع قضایی خسارت تمامی مالباختگان توسط بانک ملی پرداخت خواهد شد.
او گفت صندوق‌ها مجهز به سیستم‌های امنیتی هستند؛ ولی آن طور که متخصصان اعلام کرده‌اند تیم سارقانی که وارد شعبه شده‌اند بسیار متبحر و کار کشته بودند که توانسته‌اند سیستم‌ها را از کار بیندازند.

گروه حوادث ایران/ مرجان همایونی