میثم لطفی

دنیای ۲۸۰ کاراکتری توئیتر که به هر کاربر امکان می‌دهد در قالب متن‌های کوتاه پیام خود را به دیگران منتقل کند به یکی از مهم‌ترین کارزارهای سیاسی تبدیل شده است و بسیاری از رهبران و دولتمردان تمایل دارند صحبت‌ها و نقطه‌ نظرهای خود را برای نخستین بار در قالب توئیت به دست مخاطبان و هواداران خود برسانند. با وجود این باید توجه داشت همه آنچه که از سوی افراد سرشناس در این شبکه اجتماعی به اشتراک گذاشته می‌شود مورد توجه قرار نمی‌گیرد و تنها برخی توئیت‌ها هزاران و یا شاید میلیون‌ها بار بازنشر می‌شوند.
محققان پس از انجام تحلیل‌های دقیق و مطالعات طولانی روی توئیت‌های منتشر شده از سوی رهبران سیاسی و دولتمردان کشورهای مختلف این هفته گزارشی  منتشر کردند که دلیل اصلی م حبوبیت و بازنشر گسترده برخی توئیت‌ها را نشان می‌دهد. به گفته آنها هر اندازه که مضمون منفی در یک توئیت سیاسی بیشتر جلوه کند و مخالفت بیشتری به همراه داشته باشد، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. این مسأله همان نکته کلیدی است که «دونالد ترامپ» در رقابت‌های انتخاباتی از آن بهره برد تا بیشترین توجه را به خود جلب کرد.
مخالفت از نوع توئیتری
بررسی‌های قبلی که محققان دانشگاه منچستر انجام داده بودند نشان داد عوامل اصلی تاثیرگذار بر بازنشر گسترده یک مطلب در شبکه‌های اجتماعی مختلف به نکات مختلف بستگی دارد که از جمله آنها می‌توان به تعداد دنبال کنندگان صفحه اجتماعی، ویژگی‌های خاص به کار برده شده در مطلب مربوطه، لینک‌های اینترنتی ضمیمه شده به پیام، هشتگ‌های اضافه شده به آن و جوانب مربوط به موضوع پیام اشاره کرد. با وجود این تاکنون بررسی دقیقی صورت نگرفته بود تا مشخص شود نوع خاصی از احساسات به عنوان یک پیوند اساسی بین عوامل یاد شده می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
آخرین مطالعه که توسط محققان «دانشگاه جین» اسپانیا انجام شد روی یک موضوع سیاسی تفرقه انگیز از سال ۲۰۱۷ به بعد تمرکز داشت. در این مطالعه همه‌پرسی استقلال دولت منطقه‌ای کاتالونیا مورد توجه قرار گرفت که این مسأله از ابتدا توسط دولت اسپانیا و دادگاه قانون اساسی این کشور غیرقانونی اعلام شد.
محققان برای انجام بررسی‌های خود ۴۶ هزار و ۹۶۲ توئیت که در هفته اول اکتبر ۲۰۱۷ با زبان اسپانیایی با این محتوا منتشر شده بود را از ۲۵ هزار و ۸۴۷ حساب کاربری جمع‌آوری کردند و تمام این توئیت‌ها با هشتگ‌های #کاتالان‌رفراندوم و #رفراندوم‌کاتالان علامت گذاری شده بودند. محققان فرض را بر این گذاشتند که بیشتر اسپانیایی‌ها با استقلال منطقه کاتالونیا مخالف هستند. شرایط آزمایشی مذکور صرف نظر از ویژگی‌های دیگر که به انتشار پیام‌ها کمک می‌کند، فضایی را ایجاد کرد که در آن انتظار می‌رفت توئیت‌های بیشتری با محتوای منفی منتشر شوند و در مقابل توئیت‌های مثبت با تعداد کمتر به انتشار برسند.
با کنترل ویژگی‌های مرتبط از جمله تعداد دنبال کنندگان هر صفحه، حساب‌های کاربری تأیید شده و استفاده از قابلیت‌های چندرسانه‌ای در هر توئیت تحلیل‌های دقیق‌تر انجام شد تا مشخص شود که آیا استفاده از اصطلاحات احساسی بر احتمال بازنشر توئیت‌ها تأثیر گذاشته است یا کاربران فارغ از این مسأله تمایل به هزاران بار نشر یک مطلب داشته‌اند. کارشناسان همچنین برای تعیین میزان اثرگذاری مثبت یا منفی بودن محتوای هر پیام سه فرهنگ لغت احساسی اسپانیایی را نیز به کار گرفتند.
بررسی‌هایی که نتایج آن این هفته منتشر شده است نشان داد احساسات منفی حداقل در حوزه سیاست احتمال بازنشر پیام‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی بخصوص توئیتر را به مراتب افزایش داده است و در این مورد تأکید شد سایر ویژگی‌ها نیز در جلب توجه کاربران به یک توئیت اثرگذار بوده‌ است. این گزارش که هفته جاری در آخرین نسخه از نشریه «انجمن سلطنتی علوم باز» منتشر شده است همچنین نشان داد درج اصطلاحات مثبت در هر پیام به طور میانگین باعث شد میزان انتشار هرپیام کاهش یابد و در این میان این فرضیه بدرستی تأیید شد که هرچه تعداد اصطلاحات منفی در یک توئیت افزایش یابد، میزان بازنشر آن و توجه گروه گسترده‌تر کاربران به محتوای پیام بیشتر می‌شود.
محبوبیت در شبکه‌های اجتماعی
«ماریا جیمنز-زافرا» به همراه «آنتونیو سانچز» که به صورت مشترک مدیریت این تحقیقات را برعهده داشتند در گزارش نهایی خود توضیح دادند:‌ «نتایج به دست آمده از مطالعاتی که چهار سال به طول انجامید نشان می‌دهد توئیت‌های منفی بیشتر از پیام‌های اجتماعی با بار مثبت مورد توجه قرار گرفته و بازنشر شده‌اند و این مهم‌ترین نکته کلیدی بوده است که باعث شد یک پیام سیاسی بتواند بین میلیون‌ها کاربر اجتماعی دست به دست شود. البته باید توجه داشته باشیم که این فرایند می‌تواند بسته به موضوع پیام تغییر کند.» «ازمرالدا بون» از موسسه تحقیقاتی «کاتی مارش» وابسته به مرکز تحقیقات اجتماعی دانشگاه منچستر که پیش‌تر مطالعات مشابهی را دنبال کرده بود در این خصوص توضیح داده است که منفی بودن محتوای یک پیام سیاسی در شبکه‌های اجتماعی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند مورد توجه کاربران قرار گیرد، با وجود این نمی‌توان به طور کلی این مسأله را بیان کرد که ارزش منفی بودن در رسانه‌های اجتماعی بیشتر از مثبت بودن است. او اظهار داشت: «با توجه به اینکه در فرایندی شبیه به همه‌پرسی مخالفت‌های فراوان وجود دارد، پیام‌های با بار مثبت کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند. بنابراین توئیت‌های منفی در چنین شرایطی می‌توانند بیشتر دیده شوند. به عبارت دیگر می‌توان گفت توئیت‌های منفی در همه‌پرسی اسپانیا موضوع اصلی جریان بودند و به همین خاطر بسیار دیده شدند.»
در این زمینه می‌توان به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ امریکا نیز اشاره کرد که به صورت ویژه پس از فعالیت‌های مقدماتی احزاب سیاسی، اختلاف بین «دونالد ترامپ» نماینده حزب جمهوریخواه و «هیلاری کلینتون» نماینده حزب دموکرات بالا گرفت و درگیری‌های بیشتر این دو نامزد در بحث‌های مطرح شده میان کاربران شبکه‌های اجتماعی بخصوص توئیتر منعکس شد. در حالی که توئیت‌های این دو فرد بین کاربران منتشر شد، ولی بررسی‌های دقیق‌تر نشان داد بحث‌های مناقشه برانگیز با پیام‌های منفی بیش از دیگر پیام‌ها بازنشر شدند و برخی از آنها حتی رکورد بیشترین تعداد بازنشر یک پیام در توئیتر را هم شکستند.

مؤسسه تحقیقاتی «اسپرینگ اوپن» برای انجام تحلیل دقیق در این زمینه ۴٫۹ میلیون توئیت منتشر شده از سوی ۱۸ هزار و ۴۵۰ کاربر را در کارزار انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ امریکا بررسی کرد. این مطالعه نشان داد بین گروه‌های مختلف حامی دو نامزد انتخاباتی امریکا، ۸۷ درصد پیام‌هایی که از سوی کاربران شبکه اجتماعی توئیتر بازنشر شد محتوای منفی داشتند و در این زمینه کاربرانی که گرایش‌های سیاسی بیشتری داشتند، تمایل بیشتری به بازنشر این قبیل پیام‌ها نشان دادند. شورای سیاست‌های دیجیتال (DPC) که حضور رهبران جهانی و مؤسسات دولتی در شبکه‌های اجتماعی را رصد می‌کند

در آخرین گزارش خود اعلام کرده است از بین ۱۶۷ کشور مورد بررسی رؤسای جمهور ۱۳۳ کشور در شبکه اجتماعی توئیتر صفحه رسمی دارند و براین اساس می‌توان نتیجه گرفت دست‌کم ۸۰ درصد رهبران سیاسی جهان به صورت فعال در توئیتر پیام منتشر می‌کنند. صرف نظر از اینکه دولت‌ها فعالیت خود را دموکراتیک یا تمامیت‌خواه دنبال کنند، توئیتر این روزها به یک بستر لازم برای دسترسی گسترده به مخاطبان در سطوح ملی و بین المللی تبدیل شده است و حتی در کشورهایی که این شبکه اجتماعی فیلتر شده است، فعالیت سیاستمداران آن در توئیتر همچنان ادامه دارد.

باید توجه داشت موج گسترده حرکت دولتمردان و سیاستمداران جهانی به رسانه‌های اجتماعی و تعامل مستقیم با شهروندان از این طریق آغازگر فصل جدید در عرصه دیپلماسی آنلاین است و محبوبیت این پلتفرم‌ها در عرصه‌های سیاسی همچنان رو به افزایش است.

*به انتخاب گروه دانش وقایع خبری