با گذشت ۴۶ سال از تاسیس سازمان انتقال خون کشور و ایرانیان از بدو تاسیس این سازمان تاکنون ۵۲ میلیون واحد خون اهدا کرده‌اند. در حال حاضر سازمان انتقال خون ایران از نظر شاخص اهدای خون سرآمد کشورهای منطقه مدیترانه شرقی است و با اهدای خون ۱۰۰ درصد داوطلبانه و بدون چشمداشت، رتبه نخست اهدای خون را در این منطقه به خود اختصاص داده است.

دکتر بشیر حاجی‌بیگی  با اشاره به آغاز هفته انتقال خون در کشور، گفت: ۴۶ سال از زمان تأسیس سازمان انتقال خون در سال ۱۳۵۳ می‌گذرد که با گذشت از مرز ۴۰ سالگی، این سازمان به مرز رشد، پیشرفت و بالندگی رسیده است. به‌طوری که در حال حاضر سازمان انتقال خون ایران در عرصه سلامت کشور به‌خوبی دیده می‌شود.وی با بیان اینکه سالروز تاسیس سازمان انتقال خون ایران در ۹ مرداد ۱۳۵۳، در تقویم ملی ایران روز ملی اهدای خون نام‌گذاری شده است، گفت: از روز ۹ مرداد تا ۱۵ مرداد هفته انتقال خون نامگذاری شده است.

وظیفه انتقال خون در خون رسانی به ۹۰۰ بیمارستان و مرکز درمانی کشور
سخنگوی سازمان انتقال خون تاکید کرد: در حال حاضر سازمان انتقال خون ایران وظیفه تامین خون و فراورده‌های بیش از ۹۰۰ بیمارستان و مرکز درمانی را در سطح کشور بر عهده دارد. در سال ۱۳۹۸ نزدیک به سه میلیون و ۵۲۵ هزار واحد خون و فرآورده‌های آن شامل گلبول قرمز فشرده شده، پلاکت و پلاسما در مراکز درمانی و بیمارستانی کشور توزیع شد و تمامی خون ها و فرآورده‌های تزریق شده به بیماران بستری در بیمارستان‌های کشور را مردم به صورت داوطلبانه اهدا کردند.

خون‌های اهدای چگونه مصرف می‌شوند؟
حاجی بیگی گفت: باید توجه کرد که ۲۰ درصد خون های اهدایی در کشور به مصرف بیماران خاص و ویژه بیماران تالاسمی می‌رسد. همچنین ۱۷ درصد از خون های اهدایی در کشور در استان تهران اهدا می‌شوند. در صورتی که ۲۵ درصد خون و فرآورده‌های تهیه شده از آن در کشور در تهران مصرف می شوند و نزدیک به ۱۷۰ بیمارستان و مرکز درمانی در کلانشهر تهران داریم.وی افزود: ایران تنها کشور منطقه مدیترانه شرقی است که دارای برنامه ملی خون‌های نادر بوده و عضو کارگروه خون‌های نادر در انجمن بین‌المللی انتقال خون در بین ۲۳ کشور دنیاست که تنها کشور مسلمان در میان این ۲۳ کشور است.

اهدای ۵۲ میلیون واحد خون از ابتدای تاسیس سازمان انتقال خون تاکنون
وی ادامه داد: در حال حاضر طبق آمار تجمعی، میزان اهدای خون در کشور، از بدو تأسیس سازمان در سال ۱۳۵۳ تاکنون به ۵۲ میلیون واحد خون رسیده است. در حال حاضر در کشور اهدای خون هیجانی در مراکز انتقال خون جای خود را به اهدای خون آگاهانه و مسئولانه داده است. همچنین از سال ۲۰۰۷ در کشور اهدای خون پولی و جایگزین جای خودش را به اهدای خون ۱۰۰ درصد داوطلبانه و بدون جایگزین داده است. در عین حال سال‌هاست که در مراکز اتقال خون سراسر کشور با استفاده از سیستم خودحذفی محرمانه، گام بلندی در جهت افزایش ضریب امنیت و سلامت خون‌های مردم ایران از طریق شناسایی و حذف اهداکنندگان پرخطر به‌ویژه در فاز پنجره بیماری‌ها برداشته‌ایم.

اهدای سالانه بیش از دو میلیون واحد خون در کشور
سخنگوی سازمان انتقال خون با بیان اینکه در حال حاضر ۱۰ میلیون از خون‌های اهدایی جهان در منطقه مدیترانه شرقی اهدا می‌شود، گفت: سهم ایران از این میزان اهدای خون سالانه ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد خون است. بر این اساس ۲۰ درصد خون‌هایی اهدایی در منطقه مدیترانه شرقی مربوط به کشور ایران است.

ذخیره سازی بیش از ۴۰۰۰ خون بند ناف در سازمان انتقال خون
وی با بیان اینکه در سال ۱۳۸۹ بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون ایران راه‌اندازی شد، گفت: از زمان تأسیس بانک خون بند ناف تا کنون بیش از ۴۰۰۰ خون بندناف با کیفیت بالا و به‌صورت کاملاً مکانیزه، پردازش و ذخیره‌سازی شده است. اولین پیوند بندناف نیز در بیمارستان شریعتی تهران در سال ۱۳۹۱ انجام شد و تا کنون ۱۷ مورد پیوند با استفاده از سلول‌های خون بند ناف ذخیره شده با موفقیت انجام شده است.

اهدای خون مستمر در کشو به ۶۰ درصد رسید
سخنگوی سازمان انتقال خون با بیان اینکه در حال حاضر شاهد افزایش چشمگیر سهم اهدای خون مستمر در کشور هستیم، گفت: به‌طوری که در بعضی از استان‌ها مانند سمنان، اهدای خون مستمر به نزدیک ۸۰ درصد رسیده است و در حال حاضر شاخص اهدای خون مستمر در کشور نزدیک به ۶۰ درصد است. حضور اهداکنندگان مستمر خون در مراکز انتقال خون و افزایش شاخص اهدای مستمر یکی از شاخص‌های مهم در ارتقای مراکز انتقال خون دنیا حسوب می‌شود و کشور ما در منطقه مدیترانه شرقی رتبه اول را در زمینه اهدای خون مستمر به خود اختصاص داده است.وی ادامه داد: همچنین استفاده از دستگاه‌های آفرزیس برای تهیه پلاکت به روش پلاکت‌فرزیس تولیدی در کشور ما نهادینه شده، به‌طوری که در حال حاضر جهت تهیه پلاکت به روش فرزیس، ۳۱ استان کشور دارای دستگاه‌های آفرزیس هستند. باید توجه کرد که با توجه به گسترش مراکز خون و آنکولوژی در کشور و مصرف بالای پلاکت در بیمارستان‌ها این اقدام کارساز بوده است.

قدم سازمان انتقال خون برای دریافت پلاسما از بیماران کرونایی
حاجی بیگی گفت: فرایند تهیه پلاسما به روش پلاسما فرزیس تولیدی نیز در ۱۵ استان کشور از سال ۱۳۹۵ راه اندازی شده است و در حال حاضر در ۲۴ استان کشور تهیه پلاسمای هایپرایمیون از بیماران بهبود یافته از کووید ۱۹ جهت مصرف در بیمارستان های کشور در حال انجام شدن است.وی افزود: باید توجه کرد که تهیه پلاسما به روش پلاسما فرزیس تولیدی با تهیه پلاسمای هایپرایمیون تفاوت دارد. برای تهیه پلاسمای هایپر ایمیون احتیاج به افراد خاص داریم که جانشین ندارند و نادر هستند و در خون و پلاسمای این افراد پادتن یا آنتی بادی خاصی وجود دارد که در یک زمان معین می تواند جان بیماران بستری در بیمارستان ها را نجات دهد. بر همین اساس پلاسمای هایپرایمیون بیماران بهبود یافته از بیماری کووید-۱۹ مصرف مستقیم بیمارستانی دارد.سخنگوی سازمان انتقال خون در ادامه صحبت هایش گفت: در حال حاضر ۹ مرکز انتقال خون استانی کشور مجهز به دستگاه‌های پرتودهی خون هستند که گام بلندی جهت تهیه خون و فرآورده‌های آن برای بیماران خاص و سرطانی و پیوندی محسوب می شود. همچنین از سال ۱۳۸۷ استفاده از کیسه های فیلتردار جهت تهیه فرآورده های کم لکوسیت در سازمان انتقال خون و جهت استفاده بیماران خاص مخصوصاً بیماران تالاسمی در کشور آغاز شده است.

سازمان انتقال خون، همکار WHO در زمینه آموزشی
وی با بیان اینکه سازمان انتقال خون ایران از سال ۱۳۹۲ به عنوان مرکز همکار سازمان جهانی بهداشت در امر آموزش و پژوهش انتخاب شد، گفت: در سال ۱۳۹۶ به علت عملکرد عالی، این همکاری به مدت چهار سال دیگر تمدید شد. باید توجه کرد که کشور ما تنها کشور منطقه است که در امر آموزش مراکز انتقال خون دارای سابقه درخشان است.حاجی بیگی افزود: از نظر شیوع نرخ پایین عفونت‌های منتقله از راه خون در میان اهداکنندگان در میان کشورهای مدیترانه شرقی، ایران حرف اول را می‌زند و به خطر صفر انتقال بیماری‌های عفونی از راه خون نزدیک شده‌ایم و از این نظر در سطح کشورهای با درآمد بالا محسوب می‌شویم. کشور ما در حال حاضر جزو پنج کشور برتر در زمینه انتقال خون در آسیا است.وی همچنین گفت: سازمان انتقال خون ایران با همکاری وزارت بهداشت از سال ۱۳۹۶ واکسیناسیون اهداکنندگان مستمر خون را بر علیه هپاتیت B را آغاز کرد و بر این باوریم که خطر صفر هپاتیت B را با کمترین هزینه در میان اهداکنندگان خون داشته باشیم. در حال حاضر تمامی آزمایشات غربالگری خون با بهترین کیفیت های استاندارد و بر روی تمامی خون های اهدایی مردم انجام می شود.

وابستگی ۷۰ کشور دنیا به اهدای خون جایگزین و پولی
حاجی بیگی ادامه داد: تخمین زده می‌شود ۱۷۷ میلیون اهدای خون در سال در جهان انجام می‌شود که سهم کشور ما در سال نزدیک به ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد خون است که در میان ۲۳ کشور عضو منطقه مدیترانه شرقی رتبه اول را داریم. در حال حاضر ۸۳ درصد از خون های اهدایی در دنیا از طریق اهدای داوطلبانه و بدون چشمداشت اهدا می‌شود و ۱۶ درصد از طریق اهدای خون جایگزین و بقیه به صورت پولی و با پرداخت پول انجام می شوند. هنوز در دنیا ۷۰ کشور به اهدای خون جایگزین و پولی وابسته اند.

شاخص اهدای خون ایرانیان سرآمد منطقه مدیترانه شرقی
وی همچنین گفت: در حال حاضر اهدای خون و دسترسی جهانی به تزریق خون سالم به عنوان بخشی از دستیابی به پوشش همگانی بهداشت محسوب می شود. میزان اهدای خون به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت در کشورهای با درآمد بالا ۳۲ نفر است و در کشورهای با درآمد متوسط به بالا این میزان ۱۵ نفر در ۱۰۰۰ نفر جمعیت است. در کشورهای با درآمد پایین نیز ۸ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت خون اهدا می کنند. متوسط نرخ اهدای خون در کشورهای مدیترانه شرقی ۱۵ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت بوده، در حالی که شاخص اهدا به ازای ۱۰۰۰ نفر جمعیت در ایران ۲۵ نفر است که بر این اساس ما در منطقه مدیترانه شرقی سرآمد هستیم.

تا چند سالگی می‌توان خون اهدا کرد؟
سخنگوی سازمان انتقال خون با بیان اینکه حداقل سن اهدای خون در کشور ۱۸ سال و حداکثر آن ۶۰ سال برآورد شده است، گفت: اهداکنندگان مستمر خون تا ۶۵ سالگی هم می‌توانند با نظر پزشک مشاور، خون اهدا کنند. در ایران آقایان در سال چهار بار و خانم‌ها به خاطر مسائل فیزیولوژیک سه بار در سال می‌توانند خون اهدا کنند. وزن اهدا کنندگان خون باید بالای ۵۰ کیلوگرم باشد. همچنین هنگام مراجعه به مراکز انتقال خون همراه داشتن کارت شناسایی معتبر و کارت ملی الزامی است. در عین حال افراد می‌توانند در سال ۲۴ بار اهدای پلاسما انجام دهند. در حال حاضر از پلاسمای دریافت شده از خون های اهدایی چهار داروی مهم IVIG، فاکتور ۹، فاکتور ۸ و آلبومین تولید می شود.