فرزام شیرزادی- روزنامه‌نگار

وقایع خبری- محمدعلی موحد، نویسنده، تاریخ‌نگار، حقوقدان، عرفان پژوه و پژوهشگرِ شاخص، برای اهل کتاب در ایران نامی شناخته ‌شده است. آثار او در هر حوزه‌ای که نوشته شده باشد فارغ از اینکه کدام انتشارات آن را چاپ کرده، انگیزه‌ای است برای مطالعه مخاطبان کتاب. «در کشاکش دین و دولت»، « مقالات شمس تبریزی»، «سفرنامه ابن بطوطه» و«مالیات و تأثیر آن در گرایش به اسلام» تنها بخشی از کتاب‌های این ادیب و نویسنده پرکارند که خواندن چند باره آنها در هر بار مطالعه، نکاتی بدیع، موشکافانه و درخور تامل را پیش روی خواننده می‌گذارد. در میان آثار این نویسنده پرشوق و جوانِ ۹۷ساله، کتاب ۴ جلدی «خواب آشفته نفت» که انتشارات کارنامه آن را منتشر کرده، اثری به غایت خواندنی برای همه آنانی که به تاریخ ایران و آنچه سرنوشت این سرزمین است علاقه‌مند و دل بسته‌اند.  

«خواب آشفته نفت» روایتی متقن، پاکیزه و خواندنی از مقطعی است که نخستین چاه نفت در ایران حفر می‌شود. قراردادهای پر پیچ و خم نفتی انگلیس با ایران، در هم تنیده با سیاست‌های محیلانه و فراز و فرودهای تاریخی و اجتماعی ایران در مواجهه با نقشِ این ماده سیاه شگفت‌انگیز. از قرارداد دارسی تا سقوط رضا شاه و از کودتای ۲۸مرداد تا سقوط زاهدی. و البته «خواب آشفته نفت» داستان «مصدق» است؛ داستان مردی در کشاکشِ با نفت و آزادی و رستگاری ایران. مردی که در خاطره نسل‌های ما به «شاهنامه آزادی» تبدیل شد؛ مردی که برای سرزمین ما نه یک سیاستمدار و حقوقدان و مبارز تاریخ که سرود آزادی است؛ سرودی جدا از قید زمان که تا امروز ادامه دارد.

دکتر محمدعلی موحد در «خواب آشفته نفت» اساس و شالوده روایتِ پرکشش‌اش را بر مبنای دقت در جزئیات حقوقی قراردادها و مذاکرات نفتی قرار داده و از این منظر به جست‌وجوی مباحث و مسائل پیچیده در این‌باره می‌پردازد. با توجه به تسلط او بر مطالب ارائه شده که ماحصل تحصیلات دانشگاهی او در زمینه حقوق و علوم سیاسی، فعالیت در کسوت سردبیر روزنامه شرکت نفت در زمان دکتر مصدق و همچنین تجربیات کاربردی او در سمت معاون اجرایی اوپک در ابتدای تاسیس آن است، کتاب چهار جلدی«خواب آشفته نفت» به اثری گرانبها و خواندنی تبدیل شده که روایت‌هایی مستند و دقیق از تاریخ را در تلفیق با نثری داستانی و جذاب ارائه می‌کند.

موحد در دیباچه کتاب می‌نویسد: «پیشینیان ما گفته بودند که نفت نشان از آشفتگی‌ها و درگیری‌ها دارد. هر که نفت در خواب بیند به مصیبتی گرفتار آید. نفت، زن بی‌حفاظِ بلایه‌کار است که سرکردن با او دشوار است و… از آنگاه که در اوایل قرن بوی نفت از این منطقه برخاست دیدیم که پیران ما راست می‌گفته‌اند و آنگاه که در اواخر قرن درهای دوزخ بر فراز خلیج‌فارس باز شد و غریو سهمگین آتشبارها و نهیب سقوط موشک‌ها سایه وحشت و مرگ بر آب‌های نیلگون افکند، نه‌تنها مسافران هواپیمای ایرباس که همه ماهیان دریا و اشتران صحرا و نخلستان‌های بصره و نیزارهای بطایح نیز دریافتند که نفت چگونه ممکن است به جنگ و زد و خورد و آفت و بلا تعبیر شود!»