ترجمه: دکتر آرش شایسته‌نیا ـ دکترای مدیریت رسانه

در حالی که اکنون بسیاری از افراد جامعه نگران کاهش رسانه‌‌های کاغذی (چاپی) و محلی هستند؛ دنیای دیجیتال (مجازی) فرصت‌های متنوعی را برای کارگزاران، مبلغان و تولیدکنندگان محتوا فراهم کرده است.

مدت زمان زیادی است که فروشندگان روزنامه‌ها، در خیابان‌ها روزنامه‌های خود را می‌فروشند اما پس از این همه سال؛ رسانه‌های کاغذی با سرعت زیاد و فزاینده‌ای به سمت مجازی می‌روند که با این روند روزنامه‌های محلی کار خود را تعطیل می‌کنند و حتی روزنامه‌های ملی هم با توجه به سایت‌های مجازی، شمارگان خود را کاهش می‌دهند که این کار سبب به وجود آمدن نگرانی‌هایی برای ادامه کار روزنامه‌نگاران، تبلیغ کنندگان و تولیدکنندگان محتوا شده است.

رسانه‌های چاپی

«رسانه» اسمی عام است و در حالتی کلی چهار نوع اصلی رسانه وجود دارد: رسانه‌های چاپی، رسانه‌های پخش، رسانه‌های اینترنتی و رسانه‌های محیطی. به بیان دیگر این رسانه‌ها شامل: روزنامه‌ها، مجله‌ها، شبکه‌های تلویزیونی، محتواهای رادیویی، فیلم‌ها، رسانه‌های اجتماعی و بیلبوردها و تابلوهای شهری است.

رسانه‌های چاپی در قرن هفدهم و پس از این که «یوهانس گوتنبرگ» اولین ماشین چاپ متحرک جهان را ساخت، جهان را در بر گرفت و طوفان بزرگ اطلاعاتی را شکل داد. در ابتدا از فناوری ماشین چاپ بیشتر برای چاپ کتاب مورد استفاده قرار گرفت، اما پس از گذشت مدت زمانی کاربرد آن گسترش یافت و علاوه بر کتاب‌ها، روزنامه‌های اروپا به وسیله این فناوری نیز چاپ شد اما با این همه قدمت به زودی نسل چاپ روزنامه‌ها منقرض خواهد شد؛ چراکه رسانه‌های چاپی به نفع فضای مجازی کنار خواهند رفت و مردم اخبار خود را به صورت آنلاین دریافت خواهند کرد. با این همه باید دانست که صنعت چاپ هنوز نمرده است.

تغییر به سمت فضای مجازی

بر اساس نتایج گزارش اداره سرشماری ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۱ بیش‌ترین تغییر انتشار رسانه‌های چاپی به رسانه‌های مجازی در دو دهه نخست این قرن رخ داده است.

در گزارش این اداره سرشماری آمده است که بر اساس نتایج به دست آمده تخمین زده شده که شمارگان روزانه روزنامه‌های ایالات متحده در سال ۲۰۰۰ به ۵۵٫۸ میلیارد رسیده است و تا این میزان تا سال ۲۰۲۰ به رقم خیره‌کننده ۲۴٫۲ میلیارد کاهش یافته است و حتی درآمد آن نیز در این دوره زمانی ۲۰ ساله به نصف کاهش داشته است .

تا حد قابل ملاحظه‌ای COVID-19 مردم را به سمت اینترنت سوق داد. با آن که رسانه‌های چاپی و حتی تلویزیون بسیار در دسترس‌تر و حتی ارزان‌تر از رسانه‌های مجازی بود اما مردم به وب‌سایت‌ها، پلتفرم‌های ویدیویی و رسانه‌های اجتماعی مراجعه کردند.

رسانه‌های مجازی توانستند تا با استفاده از تبلیغات و ابزارهای ارتباط با مشتری و با ارایه داده‌های مناسب و مورد نیاز مخاطبان خود؛ بازاریابی و ارتباطات خود را گسترش دهند. البته باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که ارتباطات در فضای مجازی دیدن عکس‌ها، مرور فیلم‌ها و خواندن داستان‌ها را نسبت به رسانه‌های چاپی و حتی تلویزیون آسان‌تر کرده است.

رسانه‌های چاپی در عصر مدرن

آنگونه که پیشتر گفته شد؛ این به این معنی نیست که چاپ مرده است. چرا که تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که انتظار می‌رود درآمد تبلیغات رسانه‌های چاپی در پایان سال ۲۰۲۴ به ۳۲٫۶ میلیارد دلار رسیده باشد و حتی نتایج داده‌های At Once نشان می‌دهد که در دهه گذشته خوانندگان مجله‌ها و روزنامه‌ها نیز باوجود کاهش شمارگان آنها ثابت مانده است. در سال ۲۰۲۲، این مطالعه نشان داد که ۹۱ درصد از بزرگسالان هنوز مجله می‌خوانند و تبلیغات رسانه‌های چاپی نیز قابل اعتمادتر از تبلیغات در فضای مجازی است.

باید بپذیریم که رسانه‌های چاپی هنوز در جهان امروز ما حضور و وجود دارند اما با آن که میزان شمارگان آنها به شدت تغییر داشته است اما هم راستای رقیبان مجازی خود مشغول فعالیت هستند و بسیاری از فعالان رسانه‌های مجازی مانند فیلمبرداران، عکاسان، طراحان گرافیک، اینفوگرافیست‌ها، تصویرگران و… وارد فضای رسانه‌های چاپی شده‌اند و موقعیت‌های جدیدی را برای مخاطبان خود فراهم کرده‌اند. اکنون کدهای QR و واقعیت افزوده برای زنده کردن تصاویر ثابت روزنامه‌ها استفاده می‌شوند و موضوعات آرشیو شده به عنوان انگیزه‌ای برای مشترکین ارائه می‌شوند. در کنار این رسانه‌های چاپی؛ ناشران هم اطلاعاتی را در کتاب‌های منتشره خود در قالب کدهای QR قرار می‌دهند تا مخاطبان خود را به حضور آنلاین آنان در رسانه‌های اجتماعی مرتبط می‌کنند.

رسانه‌های دیجیتال امروز

اگرچه رسانه‌های دیجیتال صنعت روزنامه‌نگاری را برای همیشه تغییر داده‌اند اما این تغییر موافقان و مخالفانی دارند. با آن که ظهور روزنامه‌نگاری رسانه‌های اجتماعی کنترل نشده، راه را برای اطلاعات غلط گسترده هموار کرده است. دنیای رسانه‌های مجازی اجازه داده است تا اطلاعات بیشتری سریع‌تر از همیشه منتشر شوند و همین کار، فرصت‌های جدیدی را برای تبلیغ‌کنندگان و یافتن راه‌های تعامل جدید باز کرده است.

شاید به خاطر همین موقعیت است که بسیاری از روزنامه‌ها و مجلاتی که ده‌ها سال در دسترس بوده‌اند، اکنون نشریه‌های خود را به صورت آنلاین منتقل می‌کنند و خدمات مبتنی بر اشتراک را ارائه می‌دهند. نتیجه این که؛ این رسانه‌ها در شبکه‌های اجتماعی نیز حضور تازه‌ای پیدا می‌کنند و در حال تغییر چینش کار خود هستند.

آینده رسانه‌های چاپی

از آن جایی که مخاطبان رسانه کاغذی و محلی و شمارگان آنها همچنان رو به کاهش است، رسانه‌های مجازی در حال تبدیل شدن به یک منبع خبری اصلی برای مردم در سراسر جهان هستند. همراه با این حرکت، استفاده از رسانه‌های اجتماعی و فناوری جدید بیش‌تر ترویج می‌شود و صاحبان رسانه‌های چاپی باید ضمن هدایت خوانندگان خود به حضور آنلاین در رسانه‌های مجازی؛ با استفاده از فناوری‌هایی مانند QR و AR نسخه‌های چاپی خود به آن فضا منتقل نمایند.

باید بپذیریم همانطور که بسیاری از رسانه‌های چاپی قدیمی شروع به از بین رفتن تدریجی می‌کنند، رشد رسانه‌های مجازی به سرعت در حال افزایش است.

منبع: Adriana Lacy Consulting